Fizikaning hozirgi zamon ta’limidagi o’rni

 
225 
KOBALT FERRIT ASOSIDAGI MAGNITLI SUYUQLIK OLISH 
Sh.J.Quvondiqov, X.A.Qayumov 
Samarqand davlat universiteti 
Magnitli suyuqlik – bu suyuq muhitda barqarorlashgan ferro yoki ferrimagnetik zarrachalardan 
tashkil topgan kalloid eritma[1]. Magnitli suyuqliklar uch qismdan tarkib topgan bo’ladi. Bular: 1) 
dispers faza (kolloid ferrozarrachalar), 2) dispers muhit (kolloid zarrachalar barqarorlashgan suyuq 
muhit), 3) yuza faol modda[3]. Umumiy formulasi MFe
2
O
4
(M – Ni, Co, Mn) bo’lgan ferritlar 
asosidagi magnitli suyuqliklar magnit xossasiga ko’ra, ularning qo’llanilish sohasi ham kengdir [4,5]. 
Kobalt ferrit zarrachalari kimyoviy kondensatsiya usulida sintez qilindi[2]. Buning uchun mol 
nisbati 
Fe
3+
/Co
2+
= 2/1 temir va kobaltning suvdagi eritmasidan foydalanildi.
Tajribaning reaksiya 
tenglamasi quyida ko’rsatilgan: 
O
H
KCl
KNO
O
CoFe
KOH
O
H
NO
Co
O
H
NO
Fe
2
3
4
2
2
2
3
2
3
3
25
6
2
8
6
)
(
9
)
(
2









(1) 
Zarrachalarni suvda turg’unlashtirish uchun oleat natriy 
COONa
CH
CH
CH
CH
CH
7
2
7
2
3
)
(
)
(

ishlatildi. 
Kukunsimon kobalt ferrit na’munasining rentgen spektral tahlili
o’tkazildi. 
Olingan tajriba 
natijalari 1 – rasmda va
1-jadvalda
ko’rsatilgan. 1 – rasmdan 2θ = 18
0
, 30.1
0
, 35,47
0
, 43.1
0
, 44.5
0
, 53.6
0
, 
57
0
, 62,6
0
burchaklarda cho’qqilarning hosil bo’lishini ko’rish mumkin. Zarrachalarning kristall 
panjara doimiysi quyidagi formuladan aniqlandi: 
d=d
hkl
 (h
2
+k
2
+l
2
)
1/2
(2) 
Bu yerda d
hkl
– parallel tekisliklar orasidagi masofa, h, k, l – Miller indekslari. 
Charrachalar kristall o’lchamining o’rtacha qiymati Sherrer formulasidan aniqlandi:
D=0,89λ/β·cosθ
(3) 
Bu yerda λ = 0,154 nm – rentgen nurlar to’lqin uzunligi, β – spektrdagi cho’qqining yarim 
kengligi, θ – cho’qqi hosil bo’lgan burchak. 
1 – rasm. Kukunsimon kobalt ferrit (
CoFe
2
O
4
) na’munasining rentgen spektri 
1 – jadval
h, k, l 
(h
2
+k
2
+l
2
)
1/2
2θ (gradus) 
d
hkl
(nm) 
a (nm) 
β·(radian) 
D (nm) 
D
o’rt
(nm) 
111 
1,73 
18 
0,492368 
0,851 
0,0282 
4,97
14,43 
220 
2,83 
30,1 
0,296724 
0,839 
0,0122 
11,71
311 
3,32 
35,47 
0,252853 
0,837 
0,0132 
11 
400 
4 
43,1 
0,209617 
0,839 
0,0146 
10,1 
331 
4,36 
44,5 
0,192660 
0,841 
0,0066 
22,7 
422 
4,9 
53,6 
0,170932 
0,837 
0,0039 
35.1 
511 
5,2 
57 
0,161340 
0,838 
0,0164 
9
440 
5,65 
62,6 
0,148223 
0,837 
0,0148 
10,9 

---