Физика ва электроника асослари

12.6. Diamagnitiklar, paramagnitiklar va ferromagnitiklar

Jismlarni tashkil etgan atom va molekulalardagi yadrolar atrofida stasionar orbitada aylanayotgan elektronlarning harakati natijasida molekulyar toklarni hosil bo‘ladi, deyish mumkin. Ularning har biri magnit maydoni hosil qiladi. Molekulyar tokning magnit maydoni masofa o‘zgarishiga qarab kamaya boradi (~P_m/r³). Molekula o‘lchamlari doirasidagi masofalarda magnit maydoni ancha katta qiymatlarga ega bo‘ladi.
Jismlarning magnitlanish jarayoni dielektriklarning elektrlanish jarayoniga o‘xshaydi.
Magnit maydoni ta’sirida magnitlanadigan moddalar magnitiklar deyiladi.
Tashqi magnit maydoni bo‘lmasa, ya’ni V=0, magnitlanish vektori ham nolga teng bo‘ladi j=0. Magnit singdiruvchanligi (µ)ga qarab moddalarni uch turga bo‘lish mumkin. _

1. 
   Paramagnitiklar. Bu moddalar uchun µ ≥ 1 va ularda B₀ va B' vektorlar bir tomonga yo‘nalgan. _
   
2. 
   Diamagnitiklar. Bu moddalar uchun µ ≤ 1 va ularda B₀ va B' vektorlar qarama-qarshi tomonga yo‘nalgan. _
   
3. 
   Ferromagnitiklar. Bu moddalar uchun µ >> 1 va ularda B₀ va B' vektorlar bir tomonga yo‘nalgan.
   

Bir xil bo‘lmagan magnit maydonida paramagnit jismlar magnit maydoni kuchlanganligi ortayotgan tomonga siljiydi va bu jismlar maydonga tortiladi. Diamagnit jismlar esa magnit maydonidan qochadi.
Tokli g‘altakning magnit momenti P = I·S ga teng. Bu yerda, I – tok kuchi, S – kontur yuzi.
Bunda aylanma tok kuchi:
I = e·v,
bu yerda, e – elektron zaryadi;
v – aylanishlar tezligi.
U holda orbita bo‘ylab aylanayotgan elektronning magnit momenti:
P_m = I ⋅ S = e⋅v ⋅π⋅ r²
bu yerda, r – orbita radiusi; v=2πrν; ν – orbital magnit momenti, ν = v2πrP_m = evr/2.
Mexanik impuls momenti I_m = m⋅v ⋅r ga teng, m – elektron massasi.
Orbital magnit momentining mexanik impuls momentiga nisbati evr e
G = = girromagnit nisbat deyiladi.
2mvr 2m