Fizika va astronomiya

Nazorat savollari:

1. Model nima?

?..Astronomik ta’limda modellar nima uchun qo‘llaniladi?

t Astronomiyaning ba’zi mavzularini biron model ko‘rinishida numoyish eting.

8-§. Chizmalar va suratlarni namoyish etish

Chizmalar va suratlarni namoyish etish muhim didaktik ahami- yatga cga. Astronomiya kursida bu kabi qo‘llarmalar, ayniqsa ahnmiyatlidir. Chunki, ko‘p hollarda o‘qituvchi ko‘rsatish imkoni ho'limigan, hisavvnr qilish uchun qiyin bo‘lgan holatlami va obycktliirnl liishunlirishiga to'g'ri keladi. Chizmalar o‘z o‘mida •dciik nslionomiyani namoyish etish- fazaoviy obyektlami - osmon sfrinsini yoki lining qandaydir bir tekislik bilan kesishishini namoyish etndi. Osmon sferasining chizmasi o‘quvchilar tomonidan o.son qabul qilinadi. Shuning uchun ularga bunday chizmalami tushuntirishda, chizmalami yoki jarayon modelini ekranda proyek- siyalash orqali tushuntirishga imkon yaratish zarur.

Buning uchun eng oddiy usul - ekranga suv bilan yarim toMdirilgan aylana shar shaklidagi kolbaning soyasini tushurishdir. Osmon sferasining tasviri oq ekranda aniq va to‘g‘ri namoyish etilishi kerak. Buning uchun sinf sirkuli va chizg‘ich kerak bo‘ladi.

O‘qituvchi jarayonni ketma-ketlikda chizish orqali tasvimi tahlil qilib boradi. Unga chizmalami chizishda davom ettirishda rangli mel kerak bo‘ladi. U chizmalardagi ba’zi chiziqlaming ajralib turishiga yordam beradi va chizmaning murakkabligidan, oson tushunchalar hosil qilishga ko‘mak beradi.

Наг bir chizmalami namoyish etishda o‘qituvchi tomonidan ularga tahlil keltirishi va tushunchalar berib borishi talab etiladi.

Astronomik suratlar, ularda masshtablaming mos kelmasligi uchun, ular haqida noto‘g‘ri tushunchalar kelib chiqishiga sabab bo‘lib qolishi mumkin. Shu nuqtayi nazardan, o‘qituvchi astronomik suratlami tahlil qila turib, ulaming o‘lchamlari va massalariga ham alohida e’tibomi qaratishi va o‘quvchilarga to‘g‘ri tushunchalami berib borishi zarur bo‘ladi.

Shuningdek, bugungi kunda astronomik hodisalami tushun- tirishda yaratilagan astronomik video materiallardan, kinofilmlardan ham foydalanish foydadan holi emas. Filmlami namoyish etishda, avval o‘qituvchining o‘zi uni ko‘rib, tahlil qilib chiqishi, mavzuga mos holda ulami tanlab olishi va namoyish etish jarayonida tegishli tahlillami berib borishi kerak bo‘ladi.