Fizika va astronomiya

Galiley yoUdoshlari - Galileo Galiley tomonidan ochilgan Yup iteming yo‘ldoshlari lo, Yevropa, ganimed va Kallisto.

Gravitatsion nurlanish - notekis harakatlanayotgan massa (jism)dan ajraladigan gravitatsion to‘lqinlar, tortishish to‘lqinlari Gravitatsion to‘lqinlaming mavjudligi A.Eynshteynning umumiy nisbiylik nazariyasidan (1916) ma’lum. Gravitatsion nurlanish quvvati gravitatsion zaryad miqdori va tezlanishi bilan belgilanadi. Gravitatsion nurlanish qonunlari elektromagnit to‘lqinlariga oid qonunlarga o‘xshaydi. Gravitatsion nurlanishni o‘rganish kosmosda sodir bo‘ladigan fizikjarayonlar haqida yangi ma’lumotlar olishga imkon beradi.

Gravitatsiya - massaga ega bo‘lgan, ikki va undan ortiq jismlamig o‘zaro ta’sir kuchi. O‘zaro ta’sir kuchli va kuchsiz bo‘lishiga va harakat tezligi yorug‘likning vakuumdagi tezligi tartibida yoki unga nisbatan juda kichik bo'lishiga qarab, tortishish qonunlari ham turlicha bo‘ladi. Nyuton «Tabiat falsafasining matematik prinsip- lari» (1687) asarida tortishish qonuniga birinchi bo‘lib to‘liq ta’rif berdi. Nyutonning ta’rifiga ko‘ra, ikki moddiy zarraning o‘zaro tortshish kuchi ulaming massasiga to‘g‘ri proporsional, orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsional va ulami birlashtiruvchi m_} m₂

to‘g‘ri chiziq bo'yicha yo'nalgan: F = G—^—_ Bu yerda propor- sionallik koeffitsiyenti G - doimiysi (gravitatsion konstanta), G ning son qiymatini birinchi bo‘lib ingliz fizigi G.Kavendish (1798) aniqlagan. Hozirgi zamon fanida G= 6,67 IO’¹¹ N.

Deneb - Oqqush yulduz turkumidagi eng yorqin yulduz.