Fizika va astronomiya

Amaliy mashg‘ulotni o‘tkazish jarayoni. Tajribaning ko'rsatishicha, amaliy mashg‘ulotlami o‘tkazish metodikasi bir xil bo‘lishi mumkin emas, chunki bu jonli jarayon bo‘lganligi uchun, vaziyatga qarab turli o‘zgartirishlar kiritishga to‘g‘ri keladi. Chunki o‘qituvchilarning malakasi va tajribasi, talabalaming bilim darajasi turlicha bo‘lganligi, bu narsani taqozo etadi. Amaliy mashg‘ulot o‘tkazish jarayoni quyidagicha kechadi: o‘quvchilarga masalani ishlash taklif qilinadi; ular masalani ishlashadi, o‘qituvchi esa ulaming diqqatini yo‘naltiruvchi savollar berib, o‘quvchilarga yordamlashadi, ular bajargan ishlami nazorat qilib turadi. Masala ko‘pchilik o‘quvchilar tomonidan ishlab bo‘lingach, u tahlil qilinadi, so‘ngra keyingi masalani ishlashga o'tiladi. Bunday metodikaning kamchiliklari quyidagilardan iborat:

I .Oqituvchi ayrim o‘quvchilar bilan ish olib borsa ham, guruhning ko'pchiligi uning nazaridan chetda qoladi.

2.Bilim darajasi yuqori bo'lmagan o‘quvchilar masalani ishlash yo'lini tushunmay qolishi mumkin. Masala ishlashni o‘rganishning yngoiui yo'li, uni tushungan holda mustaqil ishlash hisoblanadi.

* Agarda o'qituvchi o‘zlashtirishi past talabalar bilan bog‘lanib qolsn, bilimi kuchli talabalarga mashg‘ulot zerikarli bo‘lishi mumkin. Shuning uchun, ularga bilim darajasiga qarab tabaqa- Inshtirilgan asosda yondashish samarali hisoblanadi.

Yuqoridn aytilganlardan kelib chiqib, oliy o'quv yurtlarida mindly mnslig’iilollarni o'lkazishni samarali bo'lishi uchun nimalar qllhh kciiikliglgn to'xhib o'taylik • izikadan masalalar ishlash, lalabnIninIng likiInshini iivo)lanlirislimng bir bosqichi hisoblanadi. Sliungn qiiinmiisdiiii, oliy ta'lim inuassasalari l'aoliyatida va masala ishlash mctodikasida umumiy qoidalar ishlab chiqilgan bo'lib, ular lizik masalalarni ishlashning quyidagicha algoritmini lashkil qiladi:

• 
  masalani ishlash, uni diqqat bilan o‘qib chiqishdan va uning shnrtini o'lgmiishdan boshlanadi. Masalani ishlash jarayonida lining li/lk mii/nnmini tahlil qilishda bir qancha qiyinchiliklarga dm h kfllmull Shtniitig mlitiii, (alabalar mashg'ulotda yoki uyida mitmdmiiiig sliiuiini to'In holda dallariga yozib olishi maqsadga nmvollq,
  
• 
  so'ngra masalaning sharlida berilganlarni tartib bilan, fizikada qabul qilingan belgilar orqali yozib olish zarur. Masalani yechish uchun berilganlar yetishmasa, ulami aniqlab, kerakli manbalardan (opiladi va yozib olinadi. Masalada berilgan kattaliklar bir xil biiliklar tizimiga keltiriladi;
  
• 
  shundan keyin masalaning shartiga ko‘ra, kerakli chizmalar chiziladi, masalaning fizik mohiyati tahlil qilinadi, uni ishlash rqasi tuziladi va har tomonlama tahlil qilinadi;
  
• 
  masalaning yechilishi, qoidaga ko‘ra, umumiy holda annlitik-sintetik metod bilan amalga oshiriladi. Bu vaqtdan unumli loydalanishga imkon beradi, boshqacha aytganda, oraliq sonli hisoblashlarga ko‘p vaqt sarflanishini oldini oladi. Umumiy holda masalani yechib olish, kerakli formulani topish bilan yakunlanadi.
  

Bu formulani to‘g‘ri topilganligi, kattaliklaming birliklarini qo‘yish bilan tekshirib olinadi.

• 
  keyingi bosqich, hisoblashlami bajarishdan iborat. Bunga ko‘p vaqt ketganligi uchun, hozirda mavjud bo‘lgan samarali hisoblash vositalaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir;
  
• 
  masalaning ishlanishi uning fizik mazmuni va javobining to‘g‘riligini tahlil qilish bilan yakunlanadi, zarur hollarda grafigi yoki chizmasi chizib ko‘rsatiladi.
  

Talabalarda, masala ishlashning ushbu aigoritmini shakllanti- rish samarali bo‘lib, ulaming kelgusida o‘qituvchilik faoliyatida ham katta ahamiyatga egadir.