Fizika va astronomiya

Yulduziy kattalik - osmon jismining yorqinligi xarakteristikasi. Yulduziy kattalik qanchalik kichik bo‘lsa, osmon jismi shunchalik yorqin bo‘ladi. Quyoshda u - 26, Oyniki -13, Siriusniki - 1,3, Veganiki - 0, Qutb yulduziniki - 2,5 atrofida va h.k. Qadimda Gipparx barcha ko‘rinadigan yulduzlami oltita kattalikka ajratdi. Yulduz qancha katta bo‘lsa, uning yorqinligi ham shuncha katta bo‘ladi deb hisoblanib kelingan edi. Bunday sinflashtirishda eng yorqin yulduzlar birinchi kattalikdagi, eng xiralari esa oltinchi kattalikdagi yulduzlar bo4gan. Hozirgi vaqtda yulduzning o'lchamiga emas, balki yulduzgacha bo‘lgan masofa va yulduz sirti temperaturasiga bog‘liq ekanligi bizga ma’lum. Ammo termin shu bo‘yicha saqlanib qolgan. Beshta yulduziy kattalik orasidagi farq to‘liq yuz martaga teng. Boshqacha qilib aytganda, birinchi kattalikdagi yulduzlar oltinchi kattalikdagi yulduzdan yuz marta yorqin yoki birinchi kattalikdagi yulduzlar ikkinchi kattalikdagi yulduzlardan 2,512 marta yorqinroq, Yulduziy kattaliklar kasrli yoki manfiy ham bo‘lishi mumkin. Osmonning eng yorqin obyekti bu Quyosh. Eng yorqin sayyora - bu Venera ( -4,8 gacha), eng yorqin yulduz - Sirius. Inson ko‘zining ko‘ra olish chegarasi individual ravishda qaraladi, lekin taxminan 6,5 ga teng deb olinadi. Obyektning ko‘rinma yorqinligini xarakterlovchi kattalikni ko‘rin- ma yulduziy kattalik deb atash qabul qilingan. Suratga olinganda negativdagi yorqinlik va tasvir hosil bo‘lishi fotografik yulduziy kattalik deyiladi va u ko‘z va fotoplastinkaning turli to‘lqin uzunlikdagi nurlami sezish qobiliyatining turlicha ekanligi sababli, ulaming ko‘rinma kattalikni sezishi keskin farq qilishi mumkin.