Fizika va astronomiya

O‘zgaruvchan yulduz - vaqt davomida o‘z yorqinligini davriy ravishda o‘zgartirib turadigan yulduzlar. Ravshanliklari o‘zgarishiga ko‘ra tutiluvchi va fizik o‘zgaruvchan yulduzlarga bo'linadi.

Q

Qizilga sUjish - manba spektridagi chiziqlar to‘lqin uzunliklarining etalon spektrining chiziqlari to‘lqin uzunliklariga nisbatan uzayishi hodisasi. «Qizilga siljish» deb atalishining sababi spektming ko‘rin- ma qismida chiziqlar bu hodisa tufayli spektming qizil tomoniga siljigan holda ko‘rinishidir. Qizilga siljish, birinchidan Dopier effekti natijasida, ya’ni yorug‘Iik manbai kuzatuvchiga nisbatan uzoqlashayotganda, ikkinchidan (gravitatsion qizilga siljish), kuza- tuvchi yorug‘Iik manbaiga nisbatan kichikroq gravitatsion potensial- li joyda turganda paydo bo‘ladi. Qizilga siljish miqdori z=(X_q -Xn)/Xn formula orqali aniqlanadi, bu yerda X_q - kuzatuvchi qabul qilgan va X_n - manba nurlangan to‘lqin uzunliklari.

Qizil gigant - past effektiv haroratli, juda katta radiusli yulduzlar. Qizil gigantlar yorqinligi Quyoshga nisbatan 100 marta, radiuslari 10-100 marta va massalari 1,5-15 marta kattadir. Effektiv harorati «3000-4000° K.

Qizil karlik - kichik o‘lchamga va qizil rangga ega bo‘lgan yulduzlar turi. Uzoq yashaydilar va xira nurlanadilar.FIZIKA O‘QITISH NAZARIYASIVA METODIKASI