«физика ва астрономия тарихи» ЎҚув фани бўйича таълим технологияси

Визуал материаллар 1-илова



Классик механика фанининг асосчилари Даламбер, Лагранж ва Гамильтон ҳисобланади. Луи Лагранж ва Роуэн Гамильтон Ньютон механикасини тўла тан олган ҳолда унинг нафислигини яънада равшанроқ курсатиш учун унинг математик тавсифини ўзгартирдилар.Натижада классик физикани камчиликлари жиддий деган фикрлар юзага келди



2-илова


3-илова.


Б./ Б. /Б техникасини қўллаш қоидалари

№	Мавзу саволи	Биламан	Билишни хоҳлайман	Билдим
1	2	3	4	5
	тепломер
	термоскоп тарелкаси
	Иссиқлик миқдори
	термопара
	«термомайр»
	Форенгейт (0^oС=32^oF.100^oC=216^oF)
	музнинг эриш температураси
	сувнинг қайнаш температураси

4-илова.



3-мавзуга доир семинар машғулотини ўтиш технологияси

Вақти – 2 соат	Талабалар сони: 25-30 нафар
Ўқув машғулотининг шакли	Билимларни чуқурлаштириш ва кенгайтириш бўйича муаммоли семинар
Семинар машғулотининг режаси	1.Энергиянинг сақланиш қонунининг юзага келиш тарихи. 2.М.В.Ломоносов ишлари.Россияда физика фанининг ривожланиши. 3.Термодинамика,модда тузилиши ҳақидаги назарияларнинг юзага келиш тарихи. 4.XVIII-XIX асрларда термометриянинг ривожланиши.Классик термодинамиканинг шаклланиши. 5.А.Эйнштейн ва Смойлуховский томонидан Броун ҳаракати назариясининг яратилиши ва унинг Ж.Перрен томонидан экспериментал тасдиқланиши.
Ўқув машғулотининг мақсади: Бу семинар машғулотида Иссиқлик таълимоти,термодинамика,модда тузилиши ҳақидаги таълимотнинг ривожланиши ҳақидаги билимлар мустаҳкамланади ва чуқурлаштирилади.
Педагогик вазифалар: - мавзу бўйича билимларни тизимлаштириш, мустаҳкамлаш. - дарслик билан ишлаш кўникмаларини ҳосил қилиш; - тарихий маълумотларни таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантириш	Ўқув фаолиятининг натижалари: Талаба: - Энергиянинг сақланиш қонунининг юзага келиш тарихини тушунтиради. - М.В.Ломоносов ишлари.Россияда физика фанининг ривожланишини тушунтиради . - Термодинамика,модда тузилиши ҳақидаги назарияларнинг юзага келиш тарихини айтиб ,тушунтира олади. - XVIII-XIX асрларда термометриянинг ривожланиши.Классик термодинамиканинг шаклланиши ҳақида тасаввурларни тушунтириб бера олади. - А.Эйнштейн ва Смойлуховский томонидан Броун ҳаракати назариясининг яратилиши ва унинг Ж.Перрен томонидан экспериментал тасдиқланиши ҳақида маълумотларни тушунтириб берадилар.
Ўқитиш услуби ва техникаси	Муаммоли усул, ақлий ҳужум, блиц-сўров, график органайзер.
Ўқитиш воситалари	Маъруза матни, проект, флипчарт, маркер, доска бўр.
Ўқитиш шакли	Фронтал, коллектив, гуруҳларда
Ўқитиш шарт-шароити	Гуруҳларда ишлаш учун мўлжалланган аудитория.

3-мавзу бўйича семинар машғулотининг технологик картаси

Босқичлар, вақти	Фаолият мазмуни
	Ўқитувчи	талаба
1-босқич. Кириш (10 мин.)	Мавзу, режа ва мақсад, семинар машғулотининг режаси маълум қилинади.	1.1. Эшитади ва ёзадилар.
2-босқич. Билимларни фаоллаштириш (10 мин.)	2.1. Асосий тушунчалар бўйича блиц-сўров ўтказади (1-илова). Бир неча жавобларни эшитади ва фаолият кичик гуруҳларда давом этишини айтади.	2.1. Эшитадилар, саволлар берадилар. 2.2. Жавоб берадилар.
3-босқич. Асосий (50 мин.)	3.1. Талабаларни 6 та кичик гуруҳларга бўлади ва топшириқ беради: 1) асосий тушунчалар бўйича таснифлаш; 2) ишнинг натижаларини тақдимот шаклида тайёрлаш; 3) берилган топшириқ бўйича умумлаштирувчи хулосалар чиқариш. Баҳолаш кўрсаткичлари ва мезонлари билан таништиради (3-илова). Гуруҳда ишни бошланганини эълон қилади. Гуруҳлар ишларига маслаҳат беради. 3.2. Тақдимот жараёнини ва жамоа бўлиб муҳокама қилишни ташкил қилади.	3.1. Гуруҳларда ишлайдилар. - жамоа бўлиб маълумотларни тизимлаштиради; - категориялар жадвалини тақдимот қоғозларига ёзади. 3.2. Тақдимотни намойиш этади, саволларга жавоб беради. 3.3. Жадвални тўлдиради ва топширади.
4-босқич. Якуний (10 мин.)	4.1. Мавзуни якунлайди, иштирокчиларни баҳолайди ва рағбатлантиради. 4.2. мустақил ишлаш учун кластер тузиб келишни топширади.	Эшитадилар ва топшириқни ёзиб оладилар.

Визуал материаллар
1-илова


Асосий тушунчалар



2-илова


Тақдимот учун мавзулар

1-гуруҳ.Боғланишлар ва уларнинг турлари.

2-гуруҳ. Стационар ва ностационар боғланишлар.
3-гуруҳ. Склером ва реоном боғланишлар.
4-гуруҳ. Голоном ва ноголоном боғланишлар.
5-гуруҳ. Идеал ва ноидеал боғланишлар.
6-гуруҳ. Эркин ва ноэркин системалар.

3-илова
Баҳолаш мезонлари ва кўрсаткичлари (балл)

Гуруҳ	жадвални тўғри тузилганлиги	Жавобни тушунарлилиги ва аниқлиги	Хулосаларни шакллантириш	Баллар йиғиндиси
	(0,8)	(0,6)	(0,6)	(2,0)
1
2
3
4
5
6

4-мавзу. Энг кичик таъсир принципи . Лагранж функцияси ва тенгламалари
4.1. Маъруза машғулотининг ўқитиш технологияси

Вақти – 2 соат	Талабалар сони: 50-60 нафар
Ўқув машғулотининг шакли	Визуал маъруза, икки томонлама таҳлил.
Маъруза машғулотининг режаси	1.Ньютон ва Лагранж тенгламалари 2.Энг кичик таъсир принципи. 3.Лагранж функцияси ва таъсир интеграли. 4.экстремал таъсир принципидан Лагранж тенгламасини келтириб чиқариш 5.Эркин моддий нуқта учун Лагранж функцияси 6.ўзаротаъсирда бўлган моддий нуқталар учун Лагранж функцияси 7.Умумлашган ва бошқа координаталар системасида Лагранж функцияси.
. Ўқув машғулотининг мақсади: классик механиканинг асосий методларидан бири бўлган энг кичик таъсир принципи математик таърифлаш. Мазкур принцип классик механикада асос қилиб олиниши ва унинг Ньютон қонунларига нисбатан афзаллигини кўрсатиш. Лагранж тенгламаларини шу принципдан келтириб чиқариш.
Педагогик вазифалар: -Классик механикани Ньютон механикадан фарқини кўрсатиш; - Энг кичик таъсир принципи билан таништириш ва унинг мазмунини очиш ; - Таъсирни таърифлаш ва формуласини моҳиятини очиш; -функционал тушунчасини функциядан фарқлаш; Вариацион ҳисоблашлар маъносини тушунтириш; -Энг кичик таъсир принципини моҳиятини очиш; -Лагранж функцияси ва таъсир интеграли оасидаги боғланишни кўрсатиш ; -Таъсир ва элементар квант таъсир маъноларини очиш; -Декарт координата системасида S ни ёзиш; -Энг кичик таъсир принципидан Лагранж тенгламаларини келтириб чиқариш; - Лагранж тенгламаларини Ньютон тенгламаси билан солиштириш;	Ўқув фаолиятининг натижалари: Талаба: - Ньютон механикасидан фарқли бўлган Ларанж-Гамильтон механикаси борлиги билан танишади; - Энг кичик таъсир принципи физикаси ва уни физик мазмуни билан танишади ва унинг аҳамиятини англайди; - Таъсир формуласи ва бу формулани моҳиятини тушунади; Функционал функция билан сон орасидаги муносабатни характерлашини тушунади - Вариацион ҳисоблашларни элементар йўлларини ўзлаштиради; Энг кичик таъсир масаласи математик жиҳатидан функционални топиш бўлса, физика жиҳатидан эса ҳақиқий йўлни топишни тушунади. -ушбу боғланишни математик ифодаларда ўзлаштиради; - Таъсир бирлиги импульс моментини акс этгани учун унинг физик маъноси импульс , элементар таъсир эса элементар энг кичик момент эканлиги ва у h –планк домийси эканлигини тушунади; -Энг кичик таъсир принципи декарт координата системасида , Ларанж функцияси эса -Лагранж тенгламаси Ньютон тенгламаси каби классик механик ҳаракат тенгламаси ҳисобланади.
Ўқитиш услуби ва техникаси	Маъруза, ҳикоя, ахборот .
Ўқитиш воситалари	Маъруза матни, проектор, ЎТВ/КТ график органазаер
Ўқитиш шакли	Гуруҳий, коллектив
Ўқитиш шарт-шароити	Проектор ва компьютер билан таъминланган аудитория