Физика тайёрлади: ф м. ф н., доц. Насиров Т. З

+
_
V
mA
Ionlanish - isitish natijasida yoki nurlanish (ultrabinafsha, rentgen, radioaktiv va boshqa) ta’sirida atomning musbat zaryadlangan ionlarga va elektronlarga parchalanish jarayoni.
Rekombinatsiya deb – ionlanishga teskari jarayonga aytiladi: musbat va manfiy ionlar, musbat ionlar va elektronlar uchrashganlarida o’zaro qo’shiladilar va neytral atom va molekylalarni hosil qiladilar.
GAZLARNING O’TKAZUVCHANLIGI
Gazlarda elektr tashuvchi bo’lib elektronlar, musbat va manfiy ionlar xizmat qiladi.
Ionlanish energiyasi – molekyla (atom) dan bitta elektronni urib chiqarish uchun sarf bo’ladigan energiya.

Gaz razryadining volt-amper xarakteristikasi

BC bo’lakka to’g’ri keluvchi tok to’yingan tok deyiladi va uning qiymati ionizator quvvati bilan aniqlanadi.

OA bo’lakda Om qonuni bajariladi.

AB bo’lakda tok kuchining o’sishi sekinlashadi.

BC bo’lakda tokning o’sishi butunlay toxtaydi.

Mustaqil bo’lmagan
razryad
Mustaqil razryad

Mustaqil bo’lmagan gaz razryadi

IONIZATOR
АТОМ
ION
+
е
KATOD
ANOD
GAZ

MUSTAQIL GAZ RAZRYADI

Kuchlanish oshishi bilan ionizator hosil qilgan, elektr maydonida tezlashgan birlamchi elektronlar o’z navbatida gaz molekulalarini zarbali ionlashtira boshlaydi va ikkilamchi elektron, ionlarni hosil qiladi. Elektronlarning anodga yaqinlashib borishi bilan elektronlarning umumiy soni keskin oshib boradi. Bu CD bo’lakda tokning oshishiga sabab bo’ladi. Keltirilgan jarayon zarbali ionizatsiya deb ataladi.

Elektron zarbali ionizatsiya

АТОМ
ion
+
е
е
е
е
ion
+
ion