Физика тайёрлади: ф м. ф н., доц. Насиров Т. З

физИКА

тайёрлади: ф.-м.ф.н., доц. Насиров Т.З.
Ўзбекистон геология фанлари университети
2-маъруза
Мавзу:
Электр юритувчи куч. Тармоқланган занжирлар. Кирхгофф қоидалари. Тармоқланган занжирларнинг ҳисоблашнинг хусусий ҳоллари. Ток манбаининг фойдали иш коэффициенти. Электр токининг иши, қувват ва иссиқлик таъсирлари.
Тошкент - 2021

Маru’za rejasi

• Электр токининг тавсифлари
• Ўтказувчанлик электр токи
• Электр қаршилик ва унинг ҳароратга боғлиқлиги
• Ом қонунининг дифференциал кўриниши
• Берк занжир учун Ом қонуни

EYuK

Birlik musbat zaryadni ko’chirishda yot kuchlar bajargan ish bilan aniqlanuvchi fizik kattalik zanjirning elektr yurituvchi kuchi (EYuK) deb ataladi:

Zanjirning yopiq bo’lagida yot kuchlarning zaryadni ko’chirish bo’yicha bajargan ishi
Bundan, yopiq zanjirda ta’sir etuvchi EYuK – yot kuchlar maydon kuchlanganligi vektorining tsirkulyatsiyasi:

EYuK

Agr zaryadga yot kuchlar bilan birga elektroststik maydon kuchlari ham ta’sir etayotgan bo’lsa, natijaviy kuch

Zaryadni 1-2 uchastkada ko’chirish bo’yicha natilaviy kuchning bajargan ishi

Yopiq zanjir uchun elektroststik kuchlarning bajargan ishi nolga teng, shuning uchun

Kuchlanish

1-2 uchastkadagi kuchlanish deb, birlik musbat zaryadni zanjirning shu uchastkasida kochirish uchun elektroststik va yot kuchlar bajargan ishga teng bo’lgan fizik kattalikka aytiladi:

Elektr qarshilik
O’tkazgichning elektr tokini o’tkazishga to’sqinlik korsatadigan qobiliyati uning qarshiligi deb ataladi.

Solishtirma qarshilik

Solishtirma elektr o’tkazuvchanlik
Elektr o’tkazuvchanlik
Solishtirma qarshilikka teskari bo’lgan kattalik o’tkazgich moddasining solishtirma elektr o’tkazuvchanligi deyiladi:
Elektr qarshilikka teskari bo’lgan kattalik o’tkazgichning elektr o’tkazuvchanligi deyiladi.