Fizika kursi

yuqori haroratli o‘ta o‘tkazuvchanlik deb nom oldi. 

 

21.6 - §. Majburiy nurlanish. Optik kvant 

generatorlari (lazerlar) 

 

 

«Lazer»  so‘zi    bu  qurilmaning  ishlash  prinsipini  aks  ettiruvchi 

ingliz so‘zlarining bosh harflaridan tashkil topgan: Light Amlfitsatin by 

Stimulated  Emission  of  Radiation,  ya’ni  majburiy  nurlanish  yordamida 

yorug‘likni kuchaytirish. Lazer bilan bir qatorda mazerlar ham yaratildi. 

Lazerlar  ko‘zga  ko‘rinadigan,  infraqizil  yoki  ultrabinafsha  nurlar 

chiqarsa,  mazerlar  o‘ta  past  chastotali  uzoq  infraqizil  elektromagnit 

to‘lqinlar sohasida ishlaydi.  «Mazer» so‘zidagi «M»  harfi ingliz tilidagi 

mikroto‘lqin (Micrwave) so‘zining bosh harfidan olingan, qolgan harflar 

lazer so‘ziniki bilan bir xil. 

 

Atom    biz  yuqorida  ko‘rib  o‘tganimizdek,  energiya    W

1

,  W

2

, 

W

3

,…..bo‘lgan  kvant  holatlarda  bo‘lishi  mumkin.  Agar  atom  W

1

 

energiyali  asosiy  1  holatda  bo‘lsa,  uni  tashqi  nurlanish  ta’sirida  W

2

 

energiyali  uyg‘ongan  yuqori  2  holatga  majburan  o‘tkazish  mumkin. 

Atom uyg‘ongan  holatda  qisqa  vaqt (

∼

10

-8 

s)  bo‘lgandan  keyin  u h

γ

 

=  W

2 

-W

1 

energiyali  foton  chiqarib,  o‘z-o‘zidan  tashqi  ta’sirsiz  spontan 

holda past energiyali asosiy holatiga qaytishi mumkin.