Fizika kursi

III. Elektro va magnetizm

 

3.1.

 

Kulon qonuni

 

2

2

1

0

4

1

r

q

q

F

ε

πε

=

 

3.2.

 

Elektr  maydonning 

kuchlanganligi

 

q

F

E

=

 

3.3.

 

Elektr maydon kuch-

langanligi 

vektori-

ning ixtiyoriy berk S 

sirt orqali oqimi

 

∫

=

S

n

dS

E

Ф

 

3.4.

 

Elektr maydonlar-

ning supperpozitsiya 

prinsipi

 

∑

=

=

+

⋅⋅

⋅

+

+

=

n

i

i

n

E

E

E

E

E

1

2

1

 

3.5.

 

Elektrostatik 

maydon potensiali

 

q

A

r

q

q

W

n

∞

=

=

=

0

4

1

;

'

πε

ϕ

ϕ

 

3.6.

 

Elektrostatik 

may-

don  potensiali  bilan 

maydon kuchlangan-

ligi orasidagi 

 

bog‘lanish 

 

 

dr

d

E

grad

E

ϕ

ϕ

−

=

−

=

;

 

3.7.

 

Qutblanish vektori

 

V

P

P

i

i

∑

=

 

3.8.

 

Р

  va 

Е

  vektorlari 

orasidagi bog‘lanish

 

E

P

E

P

0

0

)

1

(

;

ε

ε

χε

−

=

=

 

3.9.

 

Elektr 

maydon 

induksiya 

vektori 

(elektr 

siljish 

vektori)

 

 

E

D

ε

ε

0

=

 

3.10.

 

Dielektrikdagi  elektr 

maydon 

uchun 

Gauss teoremasi

 

∑

∫

=

=

=

n

i

i

S

n

q

dS

E

Ф

1

0

1

ε

 

3.11.

 

Yakkalangan 

o‘tkazgichning 

elektr sig‘imi

 

 

C=q

φ

 

---

 

421

3.12.

 

Yakkalangan 

zaryadlangan 

o‘tkazgich 

energiyasi

 

C

q

qU

CU

C

W

э

2

2

2

2

2

2

2

=

=

=

=

ϕ

 

3.13.

 

Elektrostatik 

maydon 

energiyasining 

zichligi

 

2

2

0

E

V

W

w

e

εε

=

=

 

3.14.

 

Tok kuchi

 

dt

dq

I

=

 

3.15.

 

Tok zichligi

 

S

I

j

=

 

3.16.

 

Elektr 

yurituvchi 

kuch (EYuK)

 

q

A

E

T

=

 

3.17.

 

Zanjirning  bir  qismi 

uchun Om qonuni 

 

R

U

I

=

 

3.18.

 

Om  qonuning  diffe-

rensial ko‘rinishi

 

 

E

j

σ

=

 

3.19.

 

Tokning quvvati

 

R

U

R

I

IU

dt

dA

N

2

2

=

=

=

=

 

3.20.

 

Joul-Lens qonuni

 

dt

R

U

Rdt

I

IUdt

dQ

2

2

=

=

=

 

3.21.

 

Joul-Lens qonuni-

ning differensial 

ko‘rinishi

 

 

2

E

jE

w

σ

=

=

 

 

3.22.

 

Zanjirning  bir  jinsli 

bo‘lmagan 

qismi 

uchun Om qonuni

 

r

R

I

+

=

ε

 

3.23.

 

Kirxgor qoidalari

 

∑

∑

∑

=

=

=

=

=

n

i

i

n

i

i

i

n

i

i

E

R

I

II

o

I

I

1

1

1

;

 

3.24.

 

Tokli 

ramkaning 

magnit momenti

 

ISn

P

m

=

 

---

 

422

3.25.

 

Magnit  maydonida 

tokli 

ramkaning 

ta’sir  etuvchi  aylan-

tiruvchi momenti

 

[ ]

B

P

M

m

=

 

 

3.26.

 

Magnit 

induksiya 

vektori  bilan  magnit 

maydon kuchlangan-

ligi orasidagi bog‘la-

nish ifodasi 

 

 

H

B

0

µµ

=

 

3.27.

 

Tokli o‘tkazgich ele-

menti  uchun  Bio-

Savar-Laplas qonuni

 

[ ]

2

0

3

0

4

,

4

r

Sin

Id

dB

ёки

r

r

d

I

dB

α

π

µ

π

µ

µ

l

l

=

=

 

3.28.

 

To‘g‘ri 

tokning 

magnit 

induksiya 

vektori

 

R

B

l

2

4

0

π

µ

µ

=

 

3.29.

 

Amper qonuni

 

[

]

α

Sin

IBd

dF

ёки

B

d

I

dF

A

A

l

l

=

=

,

 

3.30.

 

Lorens kuchi

 

]

[uB

q

F

е

=

 

3.31.

 

G‘altak 

ichidagi 

magnit  maydonining 

induksiyasi

 

l

nI

B

0

µ

=

 

3.32.

 

Toroid 

ichidagi 

magnit  maydonining 

induksiyasi

 

r

nI

B

π

µ

2

0

=

 

3.33.

 

Magnit  maydonida 

tokli 

o‘tkazgichni 

ko‘chirishda 

baja-

rilgan ish

 

 

dA=Id

Ф

 

3.34.

 

Faradey qonuni

 

dt

d

Ф

i

−

=

ε

 

3.35.

 

O‘zinduksiya EYuK

 

dt

dI

L

z

o

−

=

'

ε

 

3.36.

 

n-ta  o‘ramli  cheksiz 

uzun 

g‘altakning 

induktivligi

 

l

S

n

L

2

0

µ

µ

=

 

---

 

423

3.37.

 

Magnit 

maydon 

energiyasi

 

2

2

LI

W

m

=

 

3.38.

 

Magnit 

maydon 

energiyasining 

zichligi 

 

µ

µ

0

2

2

B

V

W

w

m

=

=

 

3.39.

 

Magnitlanish vektori

 

V

P

j

at

∑

∆

=

 

3.40.

 

J  va  N  orasidagi 

bog‘lanish

 

H

j

χ

=

 

3.41.

 

Sirkulyatsiya vekto-

rining teoremasi 

haqida 

 

∫

=

l

l

0

Hd

 

3.42.

 

Siljish toki zichligi

 

t

P

t

E

t

D

j

silj

∂

∂

+

∂

∂

=

∂

∂

=

0

ε

 

3.43.

 

Maksvellning 

 

integral ko‘rinish-

dagi va differensial 

ko‘rinishidagi 

tenglamalari  

 

;

;

∫

∫

∫

∫

=













∂

∂

−

=

V

n

S

n

qdv

ds

D

ds

t

B

d

E

l

l

l

 

∫

∫

∫

=













∂

∂

+

−

=

.

0

;

'

ds

B

ds

t

D

j

d

H

n

S

n

tk

o

l

l

l

0

;

;

;

'

=

∂

∂

+

=

=

∂

∂

−

=

div

В

t

D

j

rotH

divD

t

B

rotE

tk

o

ρ