Физика ўҚитиш методикаси ташкент 2019 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта


AKADEMIK LITSEYLARDA “ELEKTROMAGNIT INDUKSIYA HODISASI” MAVZUSINING BERILISHI



Download 6,89 Mb.
bet67/82
Sana31.08.2022
Hajmi6,89 Mb.
#847954
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   82
Bog'liq
ФЎМ маъруза матни

AKADEMIK LITSEYLARDA “ELEKTROMAGNIT INDUKSIYA HODISASI” MAVZUSINING BERILISHI
Elektromagnit induksiya hodisasi. Faradey tajribalari
Mazmuni: elektromagnit induksiya hodisasi, Faradey tajribalari, Faradey qonuni, Lens qoidasi, induksiya EYKining tabiati.
Elektromagnit induksiya hodisasi. Elektromagnit induksiya hodisasining asosiy g’oyasi quyidagilardan iborat: yopiq konturni o’rab turgan magnit maydon induksiyasining oqimi o’zgarsa, konturda elektr toki vujudga keladi. Bu tokka induksion tok deyiladi.
Faraday tajribalari. Agar galvanometrga ulangan solenoidning ichiga o’zgarmas magnit kiritib chiqarilsa, u kirayotgan va chiqayotgan paytda galvanometr strelkasining og’ishi, ya’ni induksion tokning vujudga kelishi kuzatiladi (1-rasm). Magnit qancha tez harakatlansa, galvanometr strelkasining og’ishi ham shuncha katta bo’ladi. Agar magnitning qutblari almashtirilib harakatlantirilsa, strelkaning og’ishi ham teskari tomonga o’zgaradi. Tajriba magnitni mahkamlab, g’altakni esa harakatga keltirib bajarilganda ham galvanometr induksion tok hosil bo’lishini ko’rsatadi.(2-rasm).

1-rasm 2-rasm
Faradey qonuni. Faraday o’zining ko’plab tajribalari asosida kontur ergashtiruvchi magnit induksiya oqimining o’zgarishi albatta induksion tokni vujudga keltiradi, degan xulosaga keldi. Induksion tokning qiymati esa magnit induksiya oqimining o’zgarish usuliga emas, balki uning o’zgarish tezligiga bog’liqdir. Agar zanjirda induksion tok vujudga kelsa, demak, bu elektr yurituvchi kuch mavjudligini ko’rsatadi. Bu EYK ga induksiya elektr yurituvchi kuchi deyiladi. Tajriba natijalarini tahlil qilgan Faradey induksiya EYK va magnit oqimining o’zgarishi orasidagi munosabatni aniqladi. Elektromagnit induksiya uchun Faradey qonuni: yopiq, o’tkazuvchi kontur o’rab turgan magnit induksiya oqimining o’zgarish sababi qanday bo’lishidan qat’iy nazar, vujudga keladigan EYK quyidagicha aniqlanadi:
ℰ= (1)
Tenglik oldidagi manfiy ishora quyidagilarni ko’rsatadi: induksiya oqimining ortishi >0, ℰ(i)<0 EYK ni vujudga keltiradi, ya’ni vujudga kelgan induksion tokning magnit maydoni kontur orqali magnit oqimini kamaytiradi. Induksiya oqimining kamayishi <0, ℰ(i)>0 EYK ni vujudga keltiradi, ya’ni induksion tokning magnit maydoni kontur orqali magnit oqimining kamayishiga to’sqinlik qiladi.
Lens qoidasi. (1) ifodadagi minus ishora 1833-yilda rus fizigi E. Lens (1804 - 1865) tomonidan yaratilgan induksion tokning yo’nalishini aniqlashga imkon beruvchi qoidaning matematik ifodasidir.
Lens qoidasi: konturda vujudga keladigan induksion tok shunday yo’nalishga egaki, uning magnit maydoni, shu induksion tokni vujudga keltirgan magnit oqimining o’zgarishiga to’sqinlik qiladi. Lens qoidasidan foydalanib, Faradey qonunini quyidagicha yozish mumkin: konturda vujudga keladigan induksion elektr yurituvchi kuch – kontur o’rab turgan sirt orqali o’tadigan magnit oqimining o’zgarish tezligiga miqdoran teng, ishorasi esa qarama-qarshidir.
Induksiya EYK magnit oqimining o’zgarish usuliga bog’liq emas.

Download 6,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   63   64   65   66   67   68   69   70   ...   82




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish