Физика ўҚитиш методикаси ташкент 2019 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

aralash darslar;

yangi material bilan tanishish;

olingan bilimni mustaxkamlash;

о‘rganilgan narsani sistemaga keltirish va umumlashtirish;

bilim va kо‘nikmalarni hosil qilish;

bilimlarni tekshirish.

Yana darslar ularni о‘tish asosiga qarab, quyidagi turlarga ajraladi:

• 
  dars-ma’ruza
  
• 
  dars-suhbat;
  
• 
  kino darsi;
  
• 
  nazariy yoki mustaqil ishlar darsi;
  
• 
  aralash dars.
  
• 
  mustaqil ishlar darsi;
  
• 
  dars-laboratoriya;
  
• 
  amaliy ishlar darsi;
  
• 
  dars-ekskursiy.
  
• 
  og‘zaki sо‘rash;
  
• 
  yozma sinov;
  
• 
  sinov;
  
• 
  sinov amaliy nazorat;
  
• 
  nazorat ishi
  
• 
  aralash dars.
  

Darslar ichki tuzilishiga qarab ham tiplarga bо‘linadi. Y. Komenskiy va I.F. Gerbartlardan boshlab, shu kungacha darsning tо‘rt bо‘lakdan iborat bо‘lgan tipi hukm surib kelmoqda.
Bularga:

• 
  yangi bilimlarni egallash uchun tayyorlanish;
  
• 
  yangi bilimlarni egallash;
  
• 
  yangi bilimlarni mustahkamlash va tizimga keltirish;
  
• 
  egallagan bilimlarni amaliyotda qо‘llash. Bu tipdagi dars aralash deyiladi.
  

Uning shu kungacha saqlanib kelishining sabablaridan biri, aralash darsdagi tо‘rt unsur istagan ketma-ketlikda qо‘llanishi mumkin. Shu bilan bir qatorda bu tipdagi dars jarayonida didaktikaning deyarli barcha talablariga erishish oson. Shuning uchun ham, tadqiqotchilarning aytishlaricha, 80% darslar shu tipda olib borilar ekan. Bu turdagi darslarning afzalligi yana shundaki, u dars jarayonida hukm suruvchi qonuniyatlarga mos keladi. Bu darslarda о‘qituvchi va pedagoglar, о‘z sharoitlaridan kelib chiqib, ta’lim oluvchilarning qabul qilish imkoii, tayyorgarlik darajasi va boshqa bir qator omillarni hisobga olgan holda, darsga ajratilgan vaqtni dars ichidagi tо‘rt unsurga ixtiyoriy ravishda taqsimlay oladilar.
Aralash darslarning yuqorida aytilgan yutuklari bilan bir qatorda, kamchiliklari ham oz emas. Chunonchi, aralash darslarda, undagi tо‘rt unsurning hammasiga vaqt yetishmaydi. Dars olib boruvchilarning ixtiyoridan tashqari, avvalgi darsni yaxshi qaytarib chiqaman, degan muallimga, albatta, yangi bilim berish uchun kam vaqt qoladi. Yangi berilgan bilimni va uyga vazifa berishni qoidali qilib amalga oshirishni ayt-may qо‘ya qolaylik. Shuning uchun keyingi vaqtda, pedagogik amaliyotda bir turdagi faoliyat bilan shug‘ullanuvchi darslar paydo bо‘la boshladi. Bularga: yangi bilimlarni egallash darslari; yangi kо‘nikmalarni hosil qilish darslari; bilimlarni umumlashtirish va tizimga keltirish darslari; bilim va kо‘iikmalarni tekshirish hamda xatolarni to’zatish darslari; bilym va kо‘nikmalarni amaliyotda sinab kо‘rish darslari. Bu dars tiplari shunday nomlangani bilan, dars ichidagi ara-lash darslarning tо‘rt unsurining biri o’zaytirilib, qolganlari qisqartirilgan bо‘ladi. Masalan, darslarga ajratilgan 45 daqiqani, yangi bilimlarni egallash dare tipida, darsni tashkil qilish va о‘tgan darsni qaytarish qismiga 2—3 daqiqa beriladi. Bu vaqtda о‘kituvchi о‘tgan darsni qaytarmay, qisqa-cha eslatib о‘tadi, xolos va hokazo. Quyida bu tipdagi darslar-ning ichki tuzilishini kо‘rib chiqamiz.