Fizika fanidan

O’ZBЕKISTON RЕSPUBLIKASI

OLIY VA URTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI

Z.M.BOBUR NOMIDAGI

ANDIJON DAVLAT UNIVЕRSITЕTI

FIZIKA KAFЕDRASI
FIZIKA FANIDAN

O’QUV - USLUBIY MAJMUA

Bilim sohasi 100000-Gumanitar soha

Ta’lim sohasi 140000-Nofizik bakalavriyat yo’nalishlari uchun

Ta’lim yo’nalishi Matematika

ANDIJON– 2020

M U N D A R I J A

№	O’QUV MATERIALLAR
1	Ma’ruzalar
2	Laboratoriya mashg’uloti
3	Amaliy mashg’ulotlar
4	Mustaqil ishlar
5	Taqdimotlar
II	GLOSSARIY
III	ILOVALAR
3.1	Fan dasturi
3.2	Fanning ishchi dasturi
3.3	Test savollari
IV	Foydalanilgan adabiyotlar
V	O’UM ning elektron variant

FIZIKA FANINING MAQSADI VA AHAMIYATI HAMDA

UNING O’QUV JARAYONIDA TUTGAN O’RNI
Fizika fani tabiatda bo’ladigan barcha harakatlarning eng oddiy va shu bilan birga eng umumiy shaklini o’rganadi. SHuning uchun fizikaviy hodisalar to’grisida to’gri hulosa chiqarish, bo’lajak muhandislar oldida turgan vazifalarni togri hal qilishda muhim ro’l o’ynaydi.

Fizika fani barcha tabiiy fanlarni poydevori desa mubolaga bo’lmaydi.

«Fizika»- grekcha so’z bo’lib «tabiat» demakdir/ shuning uchun ham barcha tabiiy fanlar qatori fizika fani ham o’ziga hos bizni o’rab turgan dunyoni, jismlarning tuzilishi va hususiyat-lari, ularning harakat va o’zaro ta’sir qonunlarini o’rganadi.

Qishloq ho’jaligini mehanizasiyalash, suv ho’jaligi va meliorasiya hamda kasbiy ta’lim mutahassisligidagi talabalar fizika fanidan tabiat hodisalarining fizik hossalari va hususiyatlarini, kuchlar harakterlarini, mehanikaning fizik asoslari, modda tuzilishi, gaz, suyuqlik va qattiq jismlar hususiyatlari, termodinamik jarayonlar, issiqlik mashinalari va ularning F.I.K., elektromagnetizm optika va atom fizikasi bo’yicha etarlicha talab darajasida bilim oladilar.

Fizika fani tabiiy fanlardan bo’lib halq ho’jaligini barcha sohasiga kirib borgan, shuning uchun muhandislar uni asoslari bilan qurollangan bo’lishlari kerak.

Talabalarni fizika fanidan tinglanadigan ma’ruzalardan ko’zda tutilgan maqsadlar:

-Fizika fanining bo’limlari va ushbu bo’limlarda berilgan qonunlarni tushunchalarini va nazariy bilim asoslarini shakllantirish.

-Ilmiy dunyoqarash va ilmiy mushohada qilishga ko’maklashish

-Fan va tehnikaning so’ngi yutuqlari, taraqqiyotning o’sish suratlari va kelajagi xaqida eng yangi ma’lumotlar berish.

-Xalq xo’jaligini rivojlanishida fizika fanining tutgan o’rnini keng yoritish.

Fizika fani barcha fanlar bilan uzviy bog’liqdir, jumladan ximiya, biologiya, tibbiyot va xakazolar.

Masalan: ximiya fani bilan :D.I.Mendeleyev davriy sistemasidagi barcha elementlarni tabiati ularni tashkil etgan atom va molekulalar o’rtasidagi o’zaro ta’sirlarni tabiatini tushuntirib beradi.

Fizika fani texnika fanlari bilan xam uzviy bog’langandir.

FANNING MAZMUNI

KIRISH

FIZIKA FANING ASOSIY QONUNLARI

-Mexanikaning fizik asoslari

-Kinematika asoslari

-Sanoq sistemasi. Moddiy nuqta kinematikasi

-Moddiy nuqtaning egri chiziqi xarakati

-Tangensial va normal tezlanishlar

-Moddiy nuqtaning aylana bo’ylab xarakati

Dinamikaning asosiy qonunlari

-Nyutonning birinchi, ikkinchi va uchunchi qonunlari. Massa va Kuch.

-Impul’s va uning saqlanish qonuni

Qattiq jism mexanikasi

- Kuch momentiva impul’s momenti

-Qattiq jismning aylanish o’qiga nisbatan inersiya momenti. SHteyner teoremasi.

- ylanma xarakat qilayotgan qattiq jisimning kinetik energiyasi.

-Aylanma xarakat dinamikasining asosiy qonuni.

-Impul’s momenti va uning saqlash qonuni

Ish quvvat, Nazaryasi

-Ish va quvvat

-Energiya. energiyaning saqlanish qonuni.

-Absolyut elastik va noyelastik urilishlar

Nisbiylik nazaryasi elementlari

-Galileyning nisbiylik pirinsipi

-Nisbiylik pirinsipining postulotlari

-Lorenti almashtirishlari

-Klassik mexanikani qo’lash chegaralari

Statistik fizika va termodinamika

-Makroskopik xolatlar

-Fizik xodisalarni tekshirishda dinamik, statistik va termodinamik usullar

-Makroskopik sistema parametrlari

-Issiqlik xarakati

-Idiyal gazning xolat tenglamasi

-Idiyal gaz molekulyar –kinetik nazariyasining asosiy tenglamasi

-Gaz molekulalarining tezliklari va energiyalari bo’yicha taqsimlanishga oid Maksvell qonuni

-Bol’sman taqsimot qonuni

-Termodinamika asoslari

-Ichki energiya

-Issiqlik miqdori. Issiqlik sig’imi

-Termodinamikaning birinchi bosh qonuni va uni gaz izotarayonlariga tadbig’i

-Issiqlik sig’imining klassiknazaryasi va uning chegaralanganligi

-Qaytar va qaytmas jarayonlar

-Termodinamikaning ikkinchi bosh qonuni

- Karno unkli va uning foydali ish kayffisenti

Real gazlar

-Moleukulalar orasidagi o’zaro ta’sir kuchlari

-Van-der-Vaal’s tenglamasi

-Real gazning ichki energiyasi

-Joul-Tomson efekti

-Gazlarni suyultirish

-Elektr va magnetizim

elektrostatika

-Kulon qonuni

-Elektr maydon va uning kuchlanganligi

-Kuchlanganlik maydon kuchlarini ishi

-Potensial

-Elektr maydonida o’tkazgichlar

-O’tkazgichning elektr sig’imi.Kondensetorlar

-Elektrostatik maydon energiyasi

O’zgarmas elektr to’ki

-Elektr to’ki ning mavjutlik sharti va uning asosiy xossalari

-Elektr yurutuvchi kuch va kuchlanish

-Om qonunlari. O’tkazgichning qarshiligi

- Joul-Lens qonuni

-Kirxgrof qoidalari

-Turli muxitlardaelektr to’ki

Magnit maydon

-Magnit maydon va uning xarakteristikasi

-Bio-Savar-Laplas qonuni

-Magnit maydondagi to’kli o’tkazgichka tasir qiluvchi kuch

-Amper kuchi

-Lorents kuchi

-Zaryadli zarralarning magnit maydondagi xarakati

elektromagnit induksiya

-Elektromagnit induksiya xodisasi

-O’zinduksiya va o’zaro induksiya

-Magnit maydon energiyasi

-Moddalarning magnit hossalari. (diamagnit, paramagnit va ferromagnitlar)

-Elektromagnit maydopn uchun Maksvell tenglamalari

Tebranishlar va to’lqinlar

-Mexanik va elektromagnit tebranishlar va to’lqinlar

-Mexanik garmonik tebranishlar tenglamasi

- elektromagnit garmonik tebranishlar

-Mayatniklar

-Bir xil yo’nalishdagi tebranishlarni qo’shish

-O’zaro perpendikulyar tebranishlarni qo’shish

-Garmonik tebranishlar energiyasi

-So’nuvchi va Majburiy tebranishlar

-Rezonans

-To’lqinlar interfernsiyasi

-Turg’un to’lqinlar

-Elektromagnit to’lqinlar

Optika. YOrug’likning to’lqin va kvant tabiati

-YOrug’likning to’lqin tabiati

-YOrug’likning interferensiyasi

-YUpqa qatlamadagi yorug’lik interferensiyasi

-YOrug’lik interferensiyasining qo’llanilishi

-Interferometlar

-YOrug’lik difrakmasiyasi. Gyuygens-Frenel pirinsipi

-Frenel zo’nalari. Fraungofer difraksiyasi.

-Difraksion pantara

- Rentgen nurlari difraksiyasi

-YOrug’likning elektromagnit tabiati

-YOrug’lik dispersiyasi

-YOrug’likning qutublanishi. Tabiy va qutublangan yoruglik

-YOrug’likning qaytishida va sinishida qutublanishi

-Nurning ikkilanib sinishi. Kiristalning optik o’qi

-Qutblovchi prizmalar. Malyus qonuni

YOrug’likning kvant tabiati.

-Issiqlik nurlanishi. Absolyut qora jism nurlanishdagi qonuniyatlar

-Fotoyeffekt va uning qonunlari

Atom. Molekula va qattiq jismlar kvant fizikasi

-Atom tuzilishining Bor nazaryasi

-Atomning Rezerford modeli

-Vodorod atomi spektridagi qonuniyatlar

-Bor postulotlari

-D Frank va G. Gers tajribasi

-Bor nazaryasiga ko’ra vodorod atomli spektiri

-Optik kvant generatorlari (lazerlar)

-Qattiq jismlar fizikasi elementlari

YAdro fizikasi va elementlar zarachalar

-YAdro fizikasi elementlari

-Atom yadrosining tarkibi. YAdroning massa va zaryad soni

-Radioaktivlik. YArim yemirilish davri. Massa deffekti

-YAdroviy reaksiyalar

-YAdrolarning bo’linishi

-Zanjir reaksiya

-Termoyadroviy reaksiyalar

-Elementar zarralar