Fizika fakulteti astronomiya yo’nalishi astrofizika kafedrasi

 
 
 
 

---

4 
Kirish. 
Hozirgi paytda fanlar ichida astronomiyaga olimlar tomonidan yanada 
qiziqish paydo bo’lgan. Buning sababi birgina yangi astrofizik usul yaordamida 
koinotni, Quyosh sistemasidagi sayyoralarni, gallaktikalarni, yulduzlarni, kvazar, 
gravitatsion linzalar, blazarlarni yanada chuqurroq va keng mashtabda 
o’rganishdir. Ayniqsa qisqa to’lqinli diapazonda osmon jismlarini o’raganish 
muhum ahamyatga molik tatqiqotlardan hisoblanadi. Bu esa o’z navbatida, atom 
yadro va plazma diometriga tegishli yangi ma`lumotlarni qo`lga kiritishga imkon 
berib, 
mazkur 
soxalar 
bo`yicha 
ishlayotgan 
ko`pchillik 
fiziklarning, 
astronomlarning va matematiklarning diqqatini o’ziga qaratdi. Oxirgi 20 yil ichida 
kosmik apparatlar yordamida Quyoshni tekshirishlar, uning atmosfera qatlamlarini 
ayniqsa, Yer atmosferasidagi radiotsion xolatni belgilaydigan va Quyosh shamoli 
deb ataladigan plazma oqimini o’z ichiga oladigan gidrosferaning
tuzilishi va 
dinamikasi bo’yicha bajarilgan ishlar muhim natijalar berdi. 
Afromatik apporatlar yordamida sayyoralar va quyosh sistemasining boshqa 
mayda jismlar tabiatini tekshirishlar yangi va muhim bilimlar keltiradi. Sayyoralar 
sirtidan nihoyatda yuqori darajada energiya ajralishga ega tasavvurlar oldi va 
o’rganildi, hamda, avtomatik appatlar yordamida fizik va kimyoviy o’lchashlar 
bajarildi. Sayyoralar sirtiga avtomatik stsnsiyalar qo’ndirildi va ular yordamida 
sirtining fizik-kimyoviy tarkibi va tuzilishi o’rganildi. Sayyoralar atrofidagi 
ko’plab halqalar va yo’ldoshlar kashf etildi. Shunday qilib xulosa qilib aytish 
mumkinki astranomiya fanida erishilgan yutuqlar ko’p. lekin shu bilan birgalikda 
hali ko’p masalar yechimini topgani yo’q. sizlarni diqqatingizni keltirilgan bitiruv 
ishida Quyosh sistemasidagi ayniqsa katta sayyoralarni o’rganishda ayrim 
muammolarga etibot qaratilgan. Ayniqsa bu sayyoralarni fizik, fizik-kimyoviy 
xaraktristikalari, ulardagi hali ham aniq bo’lmagan, jarayonlarga xususiyatlarga 
etibor berilgan. 
Nafaqat sayyoralar, balki, ularning tabbiy yo’ldoshlarini, ularning 
parameterlariga va fizikaviy jarayonlarning kechishiga etibor berilgan. Shu nuqtai 
nazardan bu bitiruv ishi oldiga qo’yilgan vazifalar aktial va muhim deb 
hisoblaymiz.