Fiskal siyosat, davlаt byudjeti va uning taqchilligi

Huquqiy kategoriya sifatida byudjet mamlakat tegishli xududlari  doirasida 

markazlashtirilgan  pul  mablag‘larini  shakllantirish,  ularni  taqsimlash  va   

foydalanishga  qaratilgan  hamda  tegishli  davlat  yoki  mahalliy  xokimiyat 

Yillar 

Davlat 

byudjeti 

daromadlari, 

mlrd. so‘m 

Davlat byudjeti 

xarajatlari, 

mlrd. so‘m 

Davlat 

byudjeti 

kamomadi, 

YaIM ga 

nisbatan % 

2001 

1266,9 

1313,8 

-1,0 

2003 

2342,1 

2376,9 

-0,4 

2005 

3433,3 

3420,0 

+0,1 

2006 

4485,5 

4388,4 

+0,4 

2010 

13596.7 

13386,9 

+0,3 

2012 

21297,3 

20910,7 

+0,4 

2013 

26261,5 

25907,0 

+0,3 

2014  

31729,5 

31419,6  

+0,2  

2015  

36492,7 

36289,8  

+0,1  

3 – savol 

O‘zbekiston

ning fiskal 

siyosat 

ko‘rsatkichl

ari 

---

Fiskal siyosat, davlat byudjeti va uning taqchilligi   

. 

 

461 

 

muassasalari  tomonidan  tasdiqlangan  asosiy  moliyaviy  rejadan  iboratligi  nazarda 

tutiladi. 

Belgilangan  tartibda  ko‘rib  chiqilgan  va  tasdiqlangan  byudjet  davlat  yoki 

mahalliy xokimliklar moliyaviy rejasiga, davlat me’yoriy xujjatiga aylanadi. 

Davlat  xarajatlari  asosan  davlat  byudjeti  orqali  amalga  oshadi.  Bular 

davlatning  investitsiya  sarflari,  mudofaa  xarajatlari,  ijtimoiy  extiyojlar  uchun 

ajratmalar  va  davlat  boshqaruvining  moliyaviy  manbalaridir.  Davlat  byudjeti  

xarajatlarining asosiy to‘rt turi ajratiladi. 

1.  Ishlab chiqarishni rivojlantirishga investititsiyalar; 

2.  Ijtimoiy  sohalarni  (maorif,  sog‘liqni  saqlash,  ijtimoiy  ta’minot, 

madaniyat) pul bilan ta’minlash; 

3.  Davlat idoralarining xarajatlarini qoplash; 

4.  Mamlakat  mudofaasini  ta’minlash.  Davlat  byudjetining  daromad  qismi, 

albatta, birinchi navbatda, ana shu  xarajatlarni to‘liq qoplashi zarur bo‘ladi. 

Byudjet  kamomadi  bu  daromadlarning  xarajatlarni  qoplay  olmasligi  bo‘lib, 

byudjet  taqchilligini  yuzaga  keltiradi.  U  qo‘shimcha  soliqlar  kiritish,  pul 

emissiyasidan  foydalanish, zayomlar  chiqarish  va  chet  mamlakatlardan  qarz  olish 

orqali qoplanadi.