II. BOB.FIRMA VA TARMOQNING UZOQ MUDDATLI ORALIQDAGI MUVOZANATI TAXLILI
2.1.Qisqavauzoqmuddatlikreditlashoperatsiyalarihisobiningtashkiletilishi
Kreditvaqtinchao‘zegalariqo‘lidabo‘shturganpulmablag‘lariniboshqalartomonidanma’lummuddatgahaqto‘lashshartibilanqarzgaolishvaqaytaribberishyuzasidankelibchiqqanmunosabatlardir. Kreditmunosabatiikkisubyekto‘rtasidayuzagakeladi, biripulegasi, ya’niqarzberuvchiikkinchisipulgamuhtoj, ya’niqarzoluvchi. Qarzberuvchiqarzdorgaaylanishivabuningaksi ham yuzberadi. Shu bilanbirga, birorsub’yektbirvaqtningo‘zida ham qarzberuvchi, ham boshqalardanqarzoluvchibo‘lishimumkin. Masalan, bank pulegasibilanqarzoluvchio‘rtasidavositachi, aynivaqtda, uningo‘zibo‘shpulniqarzgaoladi, so‘ngrauniboshqalargakreditko‘rinishidaberadi. Kreditsubyektlari har xilbo‘lib, bulargaturlimulkchilikshakllarigategishlibo‘lgandavlat, bank, korxona, tashkilot, yuridikmaqomgaegabo‘lmaganxususiytadbirkor lar vaturlitoifadagiaholikiradi.Kreditningbirqanchashakllarimavjudbo‘lib, ulardanbiri bank kreditidir. O‘zbekistonRespublikasining “Banklarva bank faoliyati” to‘g‘risidagiqonunida “Pulmablag’larinijalbqilishhamdaularniqaytarishlik, to‘lovlilikvamuddatlilikshartlariasosidao‘znomidanjoylashtirishuchuntuzilganmuassasabankdir” deb qaydetilgan. Banklarvaboshqakredittashkilotlaripulniuningmijozlarigafoizto‘lashshartibilano‘zqo‘lidajamlaydilarvao‘znomidanqarzga be rib, foizoladilar. Bundauchsubyekt, ya’nipulegasi, kredittashkilotivaqarzoluvchio‘rtasidagikreditmunosabatipaydobo‘ladi.Vositachilarorasidatijoratbanklarimarkaziybo‘g‘inhisoblanadi, chunkitijoratbanklariningasosiyoperasiyalaridanbiriiqtisodiyottarmoqlarivaaholiehtiyojlarinikreditlashdir.Hozirgikunda har birtijoratbankio‘ziningkreditsiyosatiniishlabchiqib, kreditmunosabatlariniushbusiyosatorqaliyuritadilar. Markaziy bankesakreditlashbo‘yichaumumiyko‘rsatmalarberadi. Bank tomonidanberiladigankreditlarmuddatigako‘raqisqavauzoqmuddatlibo‘lishimumkin. Qisqamuddatlikreditlarning ham har xilturlarimavjud, ularbir- biridankreditberishshartlari, ta’minotturi, qoplashmuddatlaribilanfarqqiladi. Qisqamuddatlikreditlashoperasiyalarininghisobiniyuritishuchuntijoratbanklarininghisobvaraqlarrejasidabirqanchaasosiyhisobvaraqlarochilgan “Boshqabanklarvamijozlargaberilgankreditlar” hisobraqamihisobvaraqlarrejasining 12101-15599 balanshisobraqamlaridabankningrezidenthamdanorezidentbo‘lganboshqabanklargavaijozlargamilliyvaxorijiyvalutalardabergankreditlarninghisobiolibboriladi. Kreditlarmuddati, qarzdorlarvakreditningmaqomibo‘yichatasniflanadi. Kreditlarmuddatibo‘yichaqisqavauzoqmuddatlikreditlargatasniflanadi.Qisqamuddatlikreditlarkreditberilgansanadanbiryilgachamuddatgaberilgankreditlardir. Uzoqmuddatlikreditlarkreditbiryildanortiqmuddatgaberilgankreditlardir. Kreditlarmaqomibo‘yichaquyidagichatasniflanadiMuddatio‘tgankreditlar-bank vamijozo‘rtasidatuzilgankreditshartnomasigako‘rao‘zvaqtidaqaytarilmagankreditlar. Bu toifadagikreditlarmuddatsizhisoblanib, imkoniyatibo‘lishibilanundiribolinadi.
Shartlariqaytako‘ribchiqilgankreditlar-o‘zaroqaytako‘ribchiqilganyokiqaytatuzilganshartnomalargaasosanmuddati, yangifoizstavkasiyokita’minlanganlikholatigaqo‘shimchatalablarvashukabiboshqashartnomalariningo‘zgarishibilanbog‘liqbo‘lgankreditlardir. Muddatio‘tgankreditlarbo‘yichafoizlarko‘zdatutilmaganholatlarhisobraqamidahisobgaolibboriladivaqarzdorkreditniqaytarayotgandafoizlar ham birgaundiribolinadi. Ushbuhisobraqamlarboshqabanklargavamijozlargaberilgankreditlarsummasigadebetlanadi. Bank tomonidanberilgankreditlarqaytarilgandayokimuayyankreditningmaqomio’zgarishimunosabatibilanboshqaturgao‘tkazilayotgandavaushbukreditlarbo‘yichako‘rilganzararqoplanayotgandategishlikredithisobraqamlarikreditlanadi.Berilgankreditlarbo‘yichako‘rilishimumkinbo‘lganzararlaruchunzaxiralarbankningxarajatlarihisobidanyaratiladi. Ushbuzaxiralarqarzdorningmoliyaviyholatini, berilgankreditningta’minlanganligivaqaytmaslikrisklarinibaholashnatijasidayaratiladi.Quyidaboshqabanklargavamijozlargakreditlarbo‘yichabalanshisobraqamlarialohidatasniflanadi. Yuqoridagihisobraqamlarningbarchasibirqatorsubhisobraqamlarnio‘zichigaolib, ularmuddatli, muddatio‘tgan, qaytako‘rilayotgankreditlarbo‘yichaalohida-alohidahisobyuritiladi
KorxonaningIchkiVaTashqiMuhit. KorxonaAtrofMuhitTahlili
har qandaytashkilotboshqarishtartibi - buaniqtushunishni talab, murakkabtsiklikjarayonhisoblanadi. Bu nafaqatishlabchiqarishbosqichlarinibilish, balkikorxonaningqandayichkivatashqimuhitnitushunish, vata'siri, ularningdarajasinianiqlashuchunmuhimbo'lgan tadbirkorliksub'ektlari.
KORXONANING IQTISODIY FAOLIYAT MOHIYATI
Har birtashkilot, barchabirliklarivabugungibiznessub'ektininizoo'zichigaoladi, murakkabjarayon. Iqtisodiyfaoliyatkorxonavaiste'molchigatovarlarsavdosibilanxomashyosotibolishbo'yichato'liqtsikldavomidaishlabchiqarishbarchakomponentlario'rtasidagio'zarohisoblanadi.
Muvaffaqiyatlibiznesboshqarishuchunmurakkabelementlaro'zarohamkorlikmexanizmlarinitushunishuchunetarliemas, balki, ham ichkivatashqi, jarayonnitahlilqilish, shuningdek, zarur.
batafsilvaaniqtahlilqilishuchunchiqibturmasaqaysiturlidavrlarida, faoliyatdinamikasinikuzatishuchunishlatiladiasosiyko'rsatkichlaribilan, korxonaningiqtisodiyfaoliyatbirnechajihatdanbo'lingan.
Barchamiqdoribittamexanizmibirlashtirilgan, vahisobotdavrida, ularorasidabog'liqlikaksinchabilvositaxarajatlaryalpidaromadbog'liqbo'lib, masalan, ular (o'zarobir-birigavadarajasio'zarobog'liqliklarta'sirdarajasibilanbelgilanadivaberadi, yoki: Ko'pinchatahlilqilishtexnikasisintezishlatiladioldingi).
FAOLIYATI
Shubhasiz, faoliyatitashkilto'g'ridan-to'g'risinovtartibimuhimahamiyatkasbetadi. Shu omillarbilanhukmbo'lishimumkinemas, masalan, birmehmonxonakompleksivakapitalidadavlatulushibo'lganplastiksumkalarishlabchiqarishkompaniyasibirturi.
Mulkchilikshakliqarab, mashhurdavlatvaxususiykompaniyalari bor. O'tganturlari, ulardavlatpoytaxtiqismiekanligini ham farqqiladi. Birinchiguruh, shuningdek, xususiyvakooperativxo'jaliktuzilmalarinio'zichigaoladi.
Bundantashqari, biznesdarajasigako'ratashkilotningturitijoratvanotijorat ham bo'lishimumkin. Bu holda, nomio'ziuchungapiradi - ikkinchisiasoslanganaktsiyalari-kasabauyushmasi, diniyvamuvofiqoperatsionfaoliyativayanafunktsiyalariularningustuvorfoydasifatidayo'q.
Shuningdek Rossiya qonunchiligidaiqtisodiyfaoliyatko'rabirmartabalikompaniyalari bor. Ushburo'yxatbittaklassifikatorikiritilganvataxminanbiryuzma'lumotlaro'zichigaguruhlar, taqdimetiladi.
KORXONA ATROF MUHIT: TA'RIFI
tashkiloto'zishbilanta'siromillarbilanaralashibholda, yetkazibrejalarivavazifalargamuvofiq, izolyatsiyafaoliyatmumkinemas. sabablarturlibo'lishimumkin: ob-havosharoitlari, raqobatchilarharakatlari, ishBuxgalteriya, yokiboshqalarbo'limiishgaqabulqilish, xatti-harakatlari ...
Korxonaningatrof-muhit - Barchabuvoqealarbiralohidatushunchasiostidaolibmumkin. Busiz, hechishshaxskabi, uningta'rifisoyutlukqaramay, har ikkiijobiyvasalbiymuhitnita'sirqilishimumkin, ba'zan, albatta, vamumkinemas.
Bu salbiytashqimuhitta'siredi - u mashinasingan, deb Shuninguchun, ishuchunbirkishikechqoldingizdeylik. Lekin, agar, keyin u ertaShuninguchun u eskido'stuchrashibedivaunihaydab, deb kelganatrof-muhitijobiyta'sir bor.
Biznes-shaxs ham bundanmustasnoemas - korxonaningichkivatashqiatrof-muhitijobiyyokisalbiysohasidao'zfaoliyatinita'sirqilishimumkin.Shundayqilib, biz qarorta'sirmustaqiltadbirkorliksub'ektiniishga har qandayo'zgarish, deb ishlabchiqarishjarayoniomillar.
Biroq, buularning har biribirnechaguruhgaajratishmumkin, chunkikorxonasofichkivatashqiatrof-muhitgafaoliyatinita'sirajratishjudato'g'riemas. Misoluchun, har qandayfaoliyatkuchlarivata'sirtaqsimlashta'siriomillardarajasigako'ratasniflanadimumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |