Фермер хўжаликлари фаолияти

Қўшимча иш ҳақи ходимларнинг ишламаган вақтлари учун тўланадиган ҳақ бўлиб, унинг таркибига қуйидагилар киради:

• таътилларга тўланадиган асосий ва қўшимча ҳақ;
• ўсмирларга имтиёзли саотлар учун тўланадиган ҳақ;
• давлат ва жамоат бурчларини бажарганлик учун тўланадиган ҳақ;
• текинга бериладиган квартиралар, коммунал хизматлар ва бошқалар қиймати.

Иш ҳақи тўлаш шакллари
Ишбай	Вақтбай
Оддий ишбай Ишбай-мукофот Ишбай-прогрессив Билвосита ишбай Аккорд	Оддий вақтбай Вақтбай-мукофот

• Оддий ишбай шаклида ишлаб чиқарилган маҳсулот сонини ишбай-нархига кўпайтириш йўли билан иш ҳақи миқдори аниқланди.
• Ишбай-мукофат шаклида бевосита ишбай нархлар бўйича иш ҳақидан ташқари маълум ишлаб чиқариш ютуқларига эришилганлиги учун ҳақ олади. Масалан, иш сифатининг яхшилиги, моддий бойликлар тежалгани ва ҳақозолар.
• Ишбай-прогрессив шаклидаги ишчилар меҳнатига белгиланган бошлангич меъёр доирасида бевосита ишбай нархлар бўйича, бу меъёрдан ортиқчасига эса оширилган нарх бўйича ҳақ тўланади. Ишбай нархлар ошиши ҳар бир холда маҳсус шкала бўйича аниқланади.
• Билвосита ишбай шакли ишбай нархлари бўйича белгиланиб, хизмат курсатаётган участкалардаги ўртача иш меъёрининг бажарилиш фоизига купайтирилиши мукин.
• Аккорд шакли бутун иш ҳажми учун иш ҳақи миқдорини белгилайди ҳамда аккорд топшириқларини бажариш муддатларини қисқартирганлик учун мукофотлашни ўз ичига олади. Бунда ишларининг умумий қиймати вақт меъёрлари ва нарх асосида аниқланади. Ишбай аккорд шакли асосан мавсумий ишларини ҳамда айрим буюртмаларни бажаришда қўлланилади.

Корхоналарда меҳнат ҳақи ҳисобини тўғри ташкил қилиш учун энг аввало, шахсий таркиб ҳисобини тўғри юритиш лозим. . Шахсий таркибини ҳисобга олиш асосан корхонани кадрлар бўлими томонидан олиб борилади ва қуйидаги ҳужжатлардан фойдаланилади: . Т - 1 шакли. Ишга қабул қилиш ҳақидаги буйруқ. Т - 2 шакли. Шахсий варақа. . Т - 5 шакли. Бошқа ишга ўтказиш ҳақида қайднома. . Т - 6 шакли. Таътил бериш ҳақида қайднома. . Т - 8 шакли. Меҳнат шартномасини бекор қилиш ҳақидаги буйруқ.