Fenollar va aromatik spirtlar

MODDANING AGREGAT HOLATLARI. GAZLAR
Moddalar uch agregat holatda: gaz, suyuq va qattiq holatda bo’ladi. Moddalarning bu uch holati agregat holat deyiladi. Ko’pchilik moddalar, sharoitga qarab, gaz, suyuq va qattiq holatda bo’lishi mumkin. Masalan, suv 0° dan past temperaturada muz holatida (qattiq holatda), 0° bilan 100° orasida suyuq holatda, 100° dan yuqorida bug’ holatida (gaz holatida) bo’ladi. Demak, temperatura o’zgarishi bilan suvning agregat holati ham o’zgarar ekan.Moddalarning agre-gat holatiga bosim ham katta ta‘sir etadi. Masalan, suv bug’i kuchli bosim bilan siqilsa, u suyuq holatga o’tadi. Ko’pchilik moddalar ma‘lum bosimda va ma‘lum temperaturada bir vaqtning o’zida uchala holatda ham bo’lishi mumkin. Masalan, 4,579 mm simob ustuni bosimida va 0,0075° temperaturada suv gaz (bug’) holatida ham, suyuqlik (suv) holatida ham, qattiq (muz) holatda ham bo’ladi.
Lekin ba‘zi moddalar sharoit har qanday o’zgartirilganda ham uch agregat holatning biridagina bo’ladi. Masalan, kaltsiy kar-bonat faqat qattiq holatda bo’ladi. Agar u qizdirilsa, hatto ancha'' yuqori temperaturada ham, suyuq va gaz holatiga o’tmaydi, agar ancha yuqori temperaturagacha qizdirilsa, parchalanib, kaltsiy oksid (SaO) va karbonat angidrid (SO2) hosil qiladi.
Moddalarning qattiq holatdan suyuq holatga o’tishi suyuqlanish, suyuq holatdan gaz holatiga o’tishi bug’lanish deb ataladi. Ko’p modtsalar avval qattiq holatdan suyuq holatga, so’ngra suyuq holatdan gaz holatiga o’tadi. Lekin ba‘zi moddalar (masalan, yod) suyuq holatga o’tmay turib, qattiq holatdan to’g’ridan-to’g’ri gaz holatiga o’tadi. Bu hodisa sublimatsiya deyiladi. Moddalarning gaz holatidan suyuq va qattiq holatga o’tishi «shdenshtsmyadeyiladi. Shuning uchun moddaning suyuq va qattiq holati uning kondensatlangan holatlari deb ataladi.
Moddalar bir agregat holatdan ikkinchi agregat holatga o’tishi protsessida issiqlik yutiladi yoki chiqariladi. Masalan, 1 g muzni 0° da 1 g suvga aylantirish uchun 80kshissiqlik kerak bo’ladi. Ak-sincha, 1 g suv 0° da muzga aylanganda 80 kal issiqlik chiqadi. Mod-dalar suyuq holatdan gaz holatiga o’tganda issiqlik yutiladi, gaz holatidan suyuq holatga o’tganda issiqlik chiqariladi. Moddalarning har qaysi holati o’z zarrachalarining bir-biriga nisbatan harakati va o’zaro ta‘sir ztish shakli bilan bir-biridan farq qiladi. Quyida moddalarning agregat holatlari bilan batafsil tanishamiz.