Fazoviy tahlilni tamiynlovchi jarayonlar Reja

Ma’lumotlarning jadval yoki ma’lumotlar bazasi orqali ko‘rinishi. GAT bu dunyo ma’lumotlar bazasini o‘zida jamlovchi tizimdir yoki boshqacha nom bilan geografik ma’lumot bazasi deb ham atashimiz mumkin. GAT dunyoni geografik jihatdan maxsus tuzilishga ega bo‘lgan ma’lumotlar bazasi orqali tasvirlaydi. Bunda ma’lumotlar geoaxborot tizimidagi vektor qatlamga bog‘langan maxsus jadvallarga kiritiladi. Qulayligi shundaki, vektor formatdagi qatlamlardagi geoshakllar (nuqta, chiziq, poligon) to‘g‘risidagi barcha atribut ma’lumotlar jadvalda aks ettiriladi va geoshakllar belgilanganda jadvaldagi qatorlar ham belgilanadi (4.3-rasm).

4.3-rasm. Atribut ma’lumotlarning jadval orqali ko‘rinishi (Manba: Internet)

Ma’lumotlarning karta ko‘rinishi. GAT barcha tafsilotlarga ega bo‘lgan mukammal kartalar tizimi yig‘indisidir. Kartalar orqali er sathining barcha xususiyatlari ko‘rsatiladi. Bunday usulda yaratilgan kartalar orqali axborot olish, tahlil qilish va tahrir qilish kabi ishlar bajariladi. Bunday ko‘rinish boshqacha nom bilan geotasvirlash yoki inglizcha geovisualization deb ataladi. Tizim orqali yaratilgan kartada bir vaqtning o‘zida joyning releflari, chegaraviy bo‘linganligi, maxsus diagrammalar, ranglar orqali belgilanishi va boshqa ma’lumotlar aks ettirilishi mumkin.

4.4-rasm. Ma’lumotlarning karta orqali ko‘rinishi (Manba: Internet)

Ma’lumotlarning model ko‘rinishi. GAT bu boshqa turdagi axborot va ma’lumotlarni o‘zgartirish qurilmalari yig‘indisiga ega bo‘lgan tizim hamdir. Bunda mavjud ma’lumotlar yig‘indisidan yangi ma’lumotlar yig‘indisini tashkil qilish tushuniladi. Bunday jarayon boshqacha nom bilan geojarayonlash yoki inglizcha geoprocessing deb ataladi. Bunda geojarayonni tashkil qiluvchi mavjud ma’lumotlarni olib, ularni tahlil qiladi va hosil bo‘lgan natijalarni yangi ma’lumotlar yig‘indisi shaklida yaratib, ma’lumotlar bazasida saqlaydi. Ushbu jarayonda geoaxborot tizimidagi maxsus dastur (ArcGIS) da ModelBuilder deb nomlanuvchi qismi bo‘lib, unda foydalanuvchi mavjud ma’lumotlar to‘plami va maxsus asboblar (Arctoolbox) orqali algoritmlashgan model qurishi mumkin va o‘z navbatida, undan hosil bo‘lgan mahsulot (raqamli karta, ma’lumot to‘plami) yaratilishi mumkin. SHuning uchun geoaxborot tizimida modellashtirish va model tushunchalari mavjud.
Modellashtirish turli ma’lumot va asboblar (tools) orqali maxsus algoritmlarni yaratish bo‘lsa, ular orqali hosil qilingan mahsulot model deb nomlanadi. Modellashtirish algoritmining qulaylik tarafi – tayyor algoritm foydalanuvchilar orasida almashinishi mumkin va bunda foydalanuvchi boshlang‘ich ma’lumotlar to‘plami (raqamli surat, kosmik surat) ni o‘zgartiradi hamda olingan natijani taqqoslashi mumkin bo‘ladi. Bu jarayon ayniqsa ilmiy ishlarda juda ko‘p ishlatiladi.

Modellashtirish algoritmi	Hosil qilingan model
4.5-rasm.Ma’lumotlarning model ko‘rinishi. (Manba: Internet)