Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova



Download 3,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet176/301
Sana20.09.2021
Hajmi3,05 Mb.
#180093
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   301
Bog'liq
ibn sino talimoti

Til kasalliklari 
Goho tilda uning harakatiga zarar yetkazadigan kasalliklar paydo bo`lib, natijada 
til  yo  butunlay  harakatsiz  qoladi,  yoki  uning  harakati  kuchsizlashadi,  yoki  harakati 
o`zgaradi.  Goho  tilda  kasalliklar  paydo  bo`lib,  tilning  tegib  bilish  va  totib  bilish 
sezgilariga  zarar  etkazadi,  u  sezgilar  ishdan  chiqadi,  yo  kuchsizlashadi,  yoki 
o`zgaradi.  Ba`zan  totish  sezgisi  yo`qolib,  tegish  sezgisi  yo`qolmagani  kabi, 
sezgining biri yo`q bo`lib, ikkinchisining yo`qolmasligi mumkin, chunki kasallik o`z 
zararini eng kuchsiz sezgiga qaratgan bo`ladi. 
Tilning  kasalligi  goho  mizoj  buzuqligidan  bo`ladi,  goho  qurol  a`zoga  tegishli 
kasallik  bo`lib,  tilning  kattaligi  yo  kichikligidan,  yoki  shaklining  buzuqligi,  yoki 
vaziyatining buzug’ligidan iborat bo`la-di, shular natijasida til yoyilmay yo yiqilmay 
qoladi,  yoki  til  kasalligi  uzluksizlikning  buzilishidan  bo`ladi.  Goho  til  kasalligi 
bironta shishlardan iborat bo`lgani singari murakkab bo`ladi. 


206 
 
Ba`zan  kasallik  tilning  xuddi  o`zida,  ba`zan  esa  miyaning  ham-korligi  bilan 
bo`ladi.  Shu    paytda  ikki  yuz  va  lablar  ham  ko`pincha,  hamkorlik  qiladi.  Ba`zan, 
zarar tilga xos bo`lgan asab shaxobchasining o`zidagina bo`lmasa,  kasallik boshqa 
sezgilarning  hamkorligi  bilan  ham  bo`ladi.  Til  kasalligi,  ko`pincha,  me`daning 
hamkorligi bilan bo`ladi, ba`zi vaqtlarda o`pka va ko`krak ham hamkorlik qiladi. 
Tilning  mizojlariga  rangining  oqligi,  sariqligi,  qizilligi  va    qoraligi,  tegib 
sezilishi  hamda  nordonlik,  shirinlik,  bemazalik,  achchiqlik  yoki  sasishdan  kelib 
chiqadigan  yomon  mazali,  shuningdek,  taxir  va  burishtiruvchi  maza  kabi  biror 
mazani ko`proq sezishi belgi bo`ladi. Bu ham borki tilning rangidan va u sezayotgan 
mazadan olingan belgi boshqa  a`zolarning kasalliklariga ham  belgi bo`ladi. Chunki 
tilning  qizilligi,  ayniqsa  u  g’adir-budurlik  bilan  birga  bo`lsa,  bosh,  me`da  va  jigar 
tomonlarida  qondan  paydo  bo`lgan  shishlarning  borligiga  belgi  bo`ladi.    Oqligi, 
me`da  og’zi  va  jigarning  sovuqligiga  va  boshda  balg’am  borligiga  belgi  bo`ladi, 
ba`zan  tilning  oqligi  badan  rangi  boshqacha  bo`lsa  ham,  sariq  kasalligiga  belgi 
bo`ladi.  Til  sezayotgan  maza  butun  badanda  yoki  me`da  va  boshda  qaysi  xiltning 
ko`payganligiga  dalolat  qiladi.  Goho  tilning  kasalligiga  uning  ho`lligi  va  quruqligi 
ham  belgi  bo`ladi.  Uning  quruqligi  ikki  jihatdan  bilinadi:  biri  til  yuzining  tozaligi 
bilan  bilinadi,  bu  esa  haqiqiy  quruqlikdir.  Ikkinchisi  yopishqoq  xiltning  til  yuziga 
oqib  kelib  issiq  sababli  qurib  qolganligidan  bilinadi.  Bu  hol,  til  javharining 
quriganligiga  emas,  balki  til  yuzida  yo  nazladan,  yoki  quyu  va  tiqiz  bug’dan 
yig’ilgan  yopishqoq  rutubatga  belgi  bo`ladi.  Bu  hol  tabiblarni  yanglishtiradigan 
narsalardandir: ular kasaldan uning og’zi quriganini bilganlarida birinchi xil quruqlik 
bilan  ikkinchi  xil  quruqlik  orasini  ajratolmaydilar.  Til  quruq  bo`lsa    g’adir-budur, 
ho`l bo`lsa  silliq bo`ladi. 
Goho tilning ahvoli haqida so`zlagan vaqtdagi uning harakati, oriqligi, yengilligi, 
qalinlashib  qolib  hamisha  uni  tishlab  ola  berish  va  harakatining  og’irligiga  qarab 
hukm qilinadi. Bu hol uning qon yoki rutubat bilan to`lganligiga dalolat qiladi. 


207 
 
Til kasalligiga  goho unda paydo bo`ladigan shishlar va  mayda  chiqiqlar dalolat 
qiladi.  Aytilib  o`tilgan  umumiy  qoidalarni  va  ularga  yondoshib  keladigan  xususiy 
qoidalarni  to`la  o`rganganingdan  keyin  bu  manbalardan  dalil  olish  yo`llarini 
kengaytira olasan. 
Goho tilning bir o`zi og’riydi, goho miya yoki me`daning hamkorligi bilan og’riydi. 
Til  asablari  bir  qancha  boshqa  asablarga  tutashgan  bo`lib,  yo  o`sha  asablar  til 
asablarining  harakatiga  to`sqinlik  qilmay,  ularga  birgalashadi,  sog’lom 
so`zlovchilarda  Shunday  bo`ladi,  yoki  to`sqinlik  qiladi  va  osonlik  bilan  ularga 
birtalashmaydi.  Natijada  so`zlovchi  tutilib  so`zlay  boshlaydi  va  boshqalar.  Ba`zan 
tutilib  so`zlash  tilning  to`xtalib  qolishidan  bo`ladi.  Chunki  til  asablari  quvvatni 
boshqa asabdan olishi natijasida, quvvat yetib  kelgunicha til tutilib turadi. 
Davolash.  Goho  tilni  bosh  yoki  me`dani  tuzatadigan  narsalar  orqali  davolash 
bilan  birgalikda  davolanadi.  U  narsalarning  hammasini  o`z  bobida  bildingiz.  Goho 
ichni surib bo`shatuvchi ichiladigan dorilar bilan tilning o`ziga xos davolash tadbiri 
ham qo`llanadi, Bu dorilar qustiradigan va mizojni o`zgartiradigan dorilardan ko`ra 
foydaliroqdir. Yoki uni burishtiruvchi yo tarqatuvchi, parchalovchi va suyultiruvchi 
dorilar  bilan  davolanadi;  bularni  ichilsa, quvvati  tilga  borib  yetadi.  Bu  xil  dorilarni 
ovqatdan keyin ichish yaxshiroq. 
Tilni  goho  og’iz  chayiladigan,  ishqalanadigan  va  tomoq  chayiladi-gan  dorilar; 
og’izga olib turiladigan yog’lar va yuqoridagi xususiyatlarga ega bo`lgan dorilardan 
tayyorlanib,  keragida  og’izga  olib  turiladigan  hab  dorilar  bilan  davolanadi.  Bularni 
yapaloq  qilib  tayyorlash  yaxshiroq.  Og’iz  va  til  dorilari  tomoq  va  o`pkaga  zarar 
qiladigan  bo`lsa,  ulardan  oqadigan  suyuqlik  tomoq  va  o`pkaga  bormasli-gi  uchun 
ularni ehtiyotlik bilan ishlatish kerak. 

Download 3,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   301




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish