Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova


O`pkaning  yallig’lanishi ( zoturria)



Download 3,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet214/301
Sana20.09.2021
Hajmi3,05 Mb.
#180093
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   301
Bog'liq
ibn sino talimoti

O`pkaning  yallig’lanishi ( zoturria) 
          O`pka  yallig’lanishi  -  o`pkada  bo`ladigan  issiq  shishdan  iborat  bo`lib, 
goho  dastlabdanoq    o`zi  paydo  bo`ladi,  goho  o`pkaga  tushgan  nazlalarning,  yoki  
o`pkaga qarab tarqalgan tomoq og’riqlarining, yoki o`pka yallig’lanishiga aylangan 
zotiljamning ketidan keladi. Bu xil shishlar bemorni  yetti kun ichida o`ldiradi; agar 
tabiat  moddani  tuflab  tashlatishga  qodir  bo`lsa,  ko`proq  vaqt  u  sil  kasalligiga  
yo`liqadi.  O`pka  yallig’lanishi  har  bir  xiltdan  kelib  chiqadi,  lekin  ko`proq  vaqt 


258 
 
balg’am xiltidan paydo bo`ladi. Chunki  o`pka kovak a`zo  bo`lib, unda suyuq xilt 
kam to`xtaydi. Zotiljam esa uning aksi, ya`ni  ko`pincha  o`t xiltidan bo`ladi; chunki  
plevra  qalin  po`stsimon  pishiq  bo`lib,  unga  faqatgina  latif  va  o`tkir  moddagina 
o`tadi. Yana o`pka yallig’lanishi goho qon xiltidan va goho saramas jinsidan bo`ladi. 
U  o`zining  o`tkirligi  va  yurakka  yaqin  turishi,  hamda  ichiladigan  va  qo`yib 
bog’lanadigan  dorining  kam  foyda  qilishi  sababli  ko`proq    o`limga  olib  keladi. 
Chunki,  ichilgan  dori  unga  qarshi  tura  oladigan  sovutish  quvvatini  saqlagan  holda 
yetib    borolmaydi;  qo`yib  bog’lanadigan  dori  esa  shishga  qarshi  tura  oladigan 
sovutish ta`sirini u a`zoga  yetkaza olmaydi. O`pka yallig’lanishidagi  shish , goho 
shimiltirish  orqali,  goho  yiringlanish  bilan  izsiz    o`tib  ketadi.  U  goho  qattiqlashadi 
va ko`pincha chiqiqlarga aylanadi; ba`zan esa faronitusga ko`chadi, bu kam bo`ladi 
va  kam  uchraydi.  Goho  zotiljamda  aytilganidek,  o`pka  yallig’lanishidan  keyin 
uvushish  paydo  bo`ladi,  biroq  bu  narsa  o`pka  yallig’lanishidan    keyin      ko`proq   
bo`ladi. 
         O`pka  yallig’lanishida  burunning    qonashi  zotiljamdagi  burun  qonashidek 
foyda qilmaydi, chunki ikkalasining moddasi boshqa-boshqa, hamda burun qonashi  
orqali  moddaning  o`pkadan  tortilishi  ko`krak-qorin  pardasi,  ko`krak  pardalari  va 
mushaklaridan tortilishiga qaraganda uzoqroq bo`ladi. 
        Belgilari:    o`tkir  isitma,  chunki  bu  ichki  a`zoda  bo`ladigan  issiq  shishdir, 
nafasning  bo`g’ayotgandek  qilib  qattiq  qisilishi,  shish  sababli,  hamda  nafas 
yo`llarining  siqilganligidan  nafas  oluvchining  turib  nafas  olishi,  nafasining  juda  
issiqligi, sezuvchi  pardaga  o`ralgan,    lekin  o`z  moddasi sezgisiz  a`zoda  moddaning 
ko`pligi sababli seziladigan og’irlik va o`sha sababdan butun ko`krakning tortishuvi,  
ko`krak va gavda chuquridan to ko`krak suyagi va orqa umurtqagacha cho`ziladigan 
og’riq, goho esa  shu  og’riqning  ikkala  kurak  o`rtasida sezilishidan iborat.  Goho 
kurak, o`mrov suyagi  va emchak  tagida hamisha  yoki  faqat  yo`tal  paytida  lo`qillab 
og’rish  seziladi.  Kasal  yon  tomoni    bilan  yota  olmaydi,  faqat  orqasi  bilan  yotadi, 


259 
 
agar  yon tomoni  bilan yotsa bo`g’iladi. O`pka yallig’lanishiga uchragan kishining 
tili oldin qizaradi, keyin qorayadi. Tili shunday bo`ladiki, qo’l tekkizsang, yopishadi, 
tili yana qalinlashadi. 
         Ba`zan  to`lishib  tortishishda  butun  yuz  hamkorlik  qiladi;  yuz  ruhlarida 
qizillik va ko`pchish paydo bo`ladi, chunki ular peshona kabi teridan iborat bo`lmay, 
go`shtli  va  g’ovak  bo`lganligidan  ularga  bug’  ko`tariladi.  Ba`zan  yuzdagi  qizillik 
kuchayib,  bo`yalganga  o`xshash  bo`lib  turadi.  Ba`zan  bug’  ko`tarilib,  olov 
lovillayotgandek  seziladi.  Isitmaning  kuchliligi  va  yetkazgan  zararining  zo`rligidan 
qattiq harsillash, hamda tez va yuqori nafas paydo bo`ladi. Kasalning ko`zlari salqib, 
qiyinlik  bilan  harakat  qiladi,  tomirlari  to`lishadi,  qovoqlari  og’irlashadi,  bularning 
sababi  ham  bug’dir.  Muguz  qatlami  shishgancha,  ko`z  g’o`lagi  o`ynab  chiqqanga 
o`xshash  bo`lib  turadi,  unda  yog’lilik  va  semizlik  ko`rinadi,  bo`yin  ham 
yo`g’onlashadi. 
         Ba`zan  ho’l    bug’ning  ko`pligi  sababli  qattiq  uyqu  paydo  bo`ladi,  ba`zan 
shu    bilan  birga  ho’l  va  oyoqlar  soviydi.  Tomir  urishiga  kelsak,  u  to`lqinsimon 
bo`ladi,  chunki  shish  yumshoq  a`zo,  ya`ni  o`pkada  va  moddada  qo`ldir.  To`lqinli 
tomir urishi birgina yoyilishdagina notekis bo`ladi, ba`zan tomir urishi uzilib qoladi, 
ba`zan birgina yoyilishda ikki zarbali bo`ladi, ayrim hollarda   o`sha ikki zarba ko`p 
yoyilishlarda  ham  bo`ladi.  Goho  ko`p  yoyilishlarda  tomir  urishi  to`xtalib  qoladi.  
Goho tomir urishida "tomir zarbalari o`rtasiga to`g’ri keladigan urish" voqe bo`ladi. 
Bemorning  tomir  urishi  ehtiyojning  qattiqligidan    va  qurol    a`zo    o`pkaning 
yumshoqligidan  ko`proq vaqt katta bo`ladi, lekin quvvat juda kuchsiz bo`lsa, katta 
bo`lmaydi.  Tomir  urishining  ketma-ketligi  esa  isitmaga,  ehtiyojga  va  quvvatning 
tomir  urishi  kattalanishiga  kifoya  qilishiga  qarab  kuchayadi  va  kamayadi. 
Buqrotning aytishicha, o`pka yallig’lanishiga uchragan kishilarning emchaklariga va 
ularning  yon-tevaraklariga  chiqiqlar  chiqib,  oqma  yaraga  aylansa,  ular  bu  darddan 
tez tuzaladilar, pochada chiqiqlar paydo bo`lsa ham,u  yaxshilik belgisi bo`ladi. 


260 
 
          Ba`zi  vaqtlarda  o`pka  yallig’lanishi  zotiljamga  ko`chganda,  nafas  qisishi 
yengillashib,  sanchiq  paydo  bo`ladi.  O`pka  yallig’lanishiga  uchraganlarning  ham 
balg’amlari zotiljam kabi turli rangda bo`ladi; u ko`pincha shilliqli bo`ladi.  Saramas 
jinsidan bo`ladigan yoki o`shanga o`xshash o`pka yallig’lanishida nafas qisilishi va 
ko`krakda  seziladigan  og’riq  kam  bo`ladi,  lekin  alangalanish  g’oyat  darajada 
kuchayadi. O`pka yallig’lanishida yiringlanishga ko`chishning belgilari zotiljamning 
shunday hollardagi belgilariga yaqin bo`ladi; ya`ni isitma va og’riq pasaymaydi va 
modda  balg’am  yoki  cho`kmali  quyuq  siydik,  yoki  axlat  orqali  deyarli  chiqarib 
tashlanmaydi. Shu  belgilar bilan birga kasalning tinch va kuchliligi kuzatilsa, shish 
yiringlanishga yoki zotiljamda aytilgan belgilarga ko`ra yuqori  yoki  quyi tomonda 
bo`ladigan  chiqiqqa  ko`chayotgan  bo`ladi.  Agar  bemorda  quvvat  va  tinchlik 
bo`lmasa,  uning  o`limi  muqarrar.  Kasalning  tupugi  chuchuklashsa,  shish 
yiringlangan  bo`ladi.  O`pka  qirq  kun  ichida  tozalanishi  kerak,  agar  tozalanmasa, 
kasallik  uzoqqa  cho`ziladi.  O`pka  yallig’lanishi  uzoq  vaqtga  cho`zilsa, 
oziqlantiruvchi  quvvatning  kuchsizligidan  ikkala  oyoqda,  ayniqsa  oyoq  uchlarida 
shish paydo qiladi. Agar modda qovuqqa borsa, sog’ayish umidi tug’iladi. 

Download 3,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   210   211   212   213   214   215   216   217   ...   301




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish