Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

Belgilar
. Hiqildoq yaqinidan tuflanadigan qon oz yo`tal bilan, 
ichkariroqdan tuflanadigani esa kuchli yo`tal bilan tashlanadi. Qon qancha uzoq 
bo`lsa, shuncha kuchli yo`tal bilan tashlanadi. Kasal bo`lgan tomonni bosib 
uxlaganda, tuflanadigan qon ko`p bo`ladi. Avvalo tuflanayotgan qonning burun qoni 
emasligini bilish kerak. Bu kasalda burun qonash odati borligiga, uning tez bo`lib 
turishiga va ilgari bosh og’ir bo`lib turib, qon tashlagandan keyin yengil bo`lishiga 
qarab aniqlanadi. Burun qonash belgilari, masalan, yuz va ko`zning qizilligi, ko`z 
oldida nurli zarralarning ko`rinishi, qonning ko`pikli bo`lmasligi va qon tuflashning 
to`satdan bo`lishiga qarab aniqlanadi. 
O`pka etining moddasidagi jarohatdan yoki yaradan tuflanayotgan qonning 
belgilari: uning ko`pikli bo`lishi, to`xtab-to`xtab chiqishi va og’riq bo`lmasligidir. 
Buning miqdori tomirdan kelayotgan qondan kamroq, biroq zarari kattaroq va 
oqibati yomonroq bo`ladi. Goho zotiljam va o`pka yallig’lanishi kasalligiga 
uchragan kishilar, o`pkalarida olovdek qaynatuvchi issiqlik bo`lganda ko`pikli qon 
tuflaydilar. Goho o`pka nayidan ham ko`pikli qon chiqadi, lekin u ichdan tortib 
tomoq qirish bilan va bir oz yo`tal bilan keladi; bunda chiqayotgan narsaning
miqdori ham kam bo`ladi va bir oz og’riq seziladi. 
O`pka tomirlaridan chiqayotgan qon ko`pikli bo`lmaydi; u issiqroq va 
o`pkadan keladigandan ko`ra quyuqroq, ko`krakdan keladigan qon quyuqligida 
bo`lmasa ham sog’lom qonga o`xshashroq bo`ladi. 

---

257 
Ko`krakdan tuflanayotgan qonning belgilari: qon rangining qoraligi, 
quyuqligi va masofaning uzoqligi sababli qotganligi va bir oz ko`pikli bo`lishidir; 
yana ko`krakda og’riq bo`lib, kasallikning joyiga belgi bo`ladi; o`sha tomon bosib 
yotilganda, og’riqning ko`payishi shu davoni quvvatlaydi. O’sha og’riqning sababi, 
ko`krak a`zolarining asabli bo`lishidir. Bunda qon oz-oz tuflanib, uzluksiz 
bo`lmaydi va tuflanish tugallangunicha kuchli yo`tal davom etadi. Qonning mo`l 
chiqishi tomirlarning uzilishidan bo`layotgan qon tuflashga belgi bo`ladi. O’yilib 
kelishdan bo`layotgan qon tuflashning belgisi o`yilish sabablarining oldin yuz 
berganligi, ya`ni o`tkir narsalarning iste`mol qilinganligi va o`tkir nazlalarning 
tushgan bo`lishidir. Bunda isitma ham bo`ladi; yiring yoki po`stga aylangan yiring, 
yoki o`pka parchalari tashlanadi. Go`sht selisimon narsa tashlanadi. Qon tashlash 
dastlabda oz-oz bo`lib, keyin goho birdan ochilib ketadi va yomon rangli ko`pgina 
qon tashlanadi. 
To`liqlikdan 
tomirlar og’zining ochilib ketishi natijasida qon 
tashlanishining belgisi hech bir og’riq bo`lmaslik va qon tashlanganda rohat va 
lazzat sezilishidir. Buning dastlabida tomir uzilishi va yorilishi sababli chiqadigan 
qonning dastlab chiqishidan ko`ra kamroq qon chiqadi. Biroq bunda ko`pincha 
o`yilishdan chiqadigandan ko`ra ko`proq qon chiqadi. Biror shishdan sizib 
tuflanayotgan qonning belgisi qonning kam chiqishi, o`pka yallig’lanishi 
belgilarining va boshqa belgilarning yuz berishidir.