Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

So`zlashga xalal yetishi 
Bu to`g’rida aytilishi zarur bo`lgan ba`zi narsalarni tilning bo`shashuvi 
bobida aytildi. Endi aytamizki, soqovlik va undan boshqa so’zlashga yetadigan 
zararlar, goho miyadagi va tilga kelib, uni harakatlantiruvchi asabning kelib chiqqan 
joyidagi zarardan paydo bo`ladi. Goho zarar asab shaxobchasining o`zida, goho 
mushakning o`zida bo`ladi. O’sha xalal tirishish, tortishish, qattiqlashish,
bo`shashish, boylikning qisqaligi, yoki bitib qolgan jarohatdan yoki qattiqlashishdan 
bo`lgan tugunchadan iborat bo`ladi. Senga ma`lumki, bu narsa ko`pincha 
rutubatdan bo`ladi, goho quruqlikdan ham bo`ladi. So`zlashishning zararlanishi goho 
tilda va til tevaragida paydo bo`ladigan shishlar va yaralardan, goho miya 
pardasidagi issiq shish yallig’lanishidan keyin chiqindilarning miyadan asablarga 
haydalib borishi sabablari vujudga keladi. Isitmalarda ham yuz beradi, chunki 
isitmalar tilni qattiq quritib qo`yadi, shunda til bujmayib tirishib qoladi; Biroq bu 
kam uchraydi. Shu aytilganlar aslida bo`lmay, keyin paydo bo`ladigan zararlardir. 
So`zlashga yetgan zarar goho bo`g’iz mushagidagi sababdan, ya`ni undagi 
tortishish yoki bo`shashishdan yuz buyuradi; Shunda kishining dastlab tovush 

---

214 
chiqarishi qiyin bo`ladi, chunki u ko`krak va bo`g’iz mushaklarini ular ko`tara 
olmaydigan bir kuch bilan harakat qildirishga urinadi, lekin mushaklar 
bo`ysunmaydi. U kishi so`zga boshlayotganda ichiga nafas olsa, keyin shoshmasdan 
ravon so`zlay oladi. Bunday kishi so`zlamoqchi bo`lganda zo`r nafas olishi va 
ko`krakni qattiq harakatlantirishi kerak, keyin bir oz shoshmay so`zlashga kirishishi
lozim. U kishi shuni odat qilsa, so`zlashi oson bo`lib, osonlik bilan so`zlashga 
odatlanadi. 
Boshqa xil sabablarga ko`ra bo`ladigan zararlanishga kelsak, ularni 
davolash tadbirlarini o`z boblarida aytdik. Sarsom kasallikdan keyin so`zlashga 
yetadigan zararlanishda til tagidagi ikkita tomirdan qon olish juda foyda qiladi. 
"