Farmon Ergashovich Nurboeyv, Shahlo Shavkatovna Tillоeva, Dilbar Baxriddinovna Raxmatova

SODDA KASALLIKLAR.
Ularning turlari uchtadir: 

---

72 
1) Bo`laklari o`xshash bo`lgan a`zolarga mansub kasalliklar jinsi, bular mizoj 
buzilishi kasalliklaridir.Ular nima uchun bo`laklari o`xshash bo`lgan a`zolarga 
mansub bo`ladi chunki, avvaldan bo`laklari o`xshash bo`lgan a`zolarda paydo 
bo`lgan kasallik keyinchalik murakkab a`zolarga o`tadi. Ammo, murakkab 
kasalliklarda bu holat kuzatilmaydi.
2) Qurol a`zolari kasalliklari jinsi. Ularning ta`sir quroli bo`laklari o`xshash 
a`zolardan birikkan a`zolarda paydo bo`luvchi tarkibiy kasalliklardir. 
3) Hamkor a`zolar kasalliklari jinsi. Ular bo`laklari o`xshash a`zolarda ham, 
qurol a`zolarida ham paydo bo`ladigan kasalliklardir. Bular "uzluksizlikning 
buzilishi" va "birlikning taralishi" deb atalgan kasalliklardir. Chunki 
"uzluksizlikning buzilishi" bo`laklari o`xshash bo`lgan va bo`g’imlarni tashkil qilgan 
a`zolarda paydo bo`lmasdan bo`g’imning o`zida paydo bo`ladi. Ba`zan asab, suyak 
va tomirlarning yolg’iz o`zlarida paydo bo`ladi. 
Umuman, kasalliklar 3 xil bo`ladi: mizoj buzilishiga tegishli bo`lgan 
kasalliklar, tarkib qay`ati buzilishiga tegishli kasalliklar va "uzluksizlikning 
buzilishiga" tegishli bo`lgan kasalliklar. Har bir kasallik shulardan bittasiga tegishli. 
Mizoj buzilishiga tegishli bo`lgan kasalliklar ko`p uchraydi. 
TARKIB KASALLIKLARI. 
4 xili mavjud: tuzilish kasalliklari, miqdor kasalliklari, son (adad) kasalliklari va 
vaziyat kasalliklari. 
Tuzilish kasalliklari ham 4 xil bo`ladi
: 
1.Shakl buzilish kasalliklari. U shundan iboratki, shaklning buzilishi tabiiy 
ko`rinishni o`zgartiradi va bunday o`zgarish faoliyatga ham ofat yetkazadi. 
Masalan, to`g’rining egri bo`lishi, egrining to`g’ri bo`lishi, doiraning to`rtburchak 
bo`lishi, to`rtburchakning doira bo`lishi kabi. 

---

73 
2. Oqim yo`llarining kasalliklari. Bular ham o`z navbatida uch xil bo`ladi, 
chunki bular a) kengayishdan bo`ladigan kasalliklar: ko`z qorachig’ining kengayishi 
kasali kabi 
b) torayishdan bo`ladigan kasalliklar ko`z qorachig’ining, nafas o`tadigan 
joylarning va qizilo`ngachning torayishi kabi 
v) tiqilish bo`ladigan kasalliklar, masalan, ko`zning uzumsimon (qatlamdagi) 
teshiklarning, jigar tomirlarining va boshqalarning tiqilishlari kabi holatlarning 
kuzatilishi. 
3.Qopchiq va bo`shliqlar kasalliklari. Bular ham quyidagi 4 turlarga bo`linadi, 
chunki ular kattalashib, kengayadilar, yoki kichiklashib, torayadilar, me`daning 
torayishi va tutqanoq kasalligida miya qorinchalarining torayishi kabi, yoki tiqilib 
(qon bilan) to`lib ketadilar, sakta kasalligida miya qorinchalarining tiqilishi kabi. 
4.A’zolar yuzalarining kasalliklari, masalan, me`da va ichaklarning silliq 
bo`lib qolishlari kabi, yoki silliq bo`lish o`rniga g’adir - budir bo`lishlari, 
kekirdakning g’adir - budir bo`lib qolishi kabi.