Farmokognoziya oxiri p65

FLAVONOIDLARNING TIBBIYOTDAGI AHAMIYATI
Flavonoidlar, asosan, vitamin P ta’siriga ega bo‘lib, qon
tomirlarining o‘tkazuvchanligi va mo‘rtligini kamaytiradi. Ba’zi
o‘simliklarning flavonoidlari summasi o‘t va siydik haydovchi
xossaga ham egadir. Sof holdagi flavonoidlar va ular sum-
masining preparatlari hamda tarkibida flavonoidlar bo‘lgan
o‘simlik va mahsulotlardan tayyorlangan dorivor preparatlar
vitamin P yetishmasligidan hamda qon tomirlarining o‘t-
kazuvchanligi buzilishidan kelib chiqadigan va boshqa ka-
salliklarni davolash uchun hamda qon bosimini pasaytiruvchi,
tinchlantiruvchi, yurak (kardiotonik) va ba’zi rak kasalligini
davolovchi, o‘t va siydik haydovchi vosita sifatida qo‘llaniladi.
DO‘LANA GULI VA MEVASI — FLORES ET FRUCTUS
CRATAEGI
O‘simlikning nomi.
XI DF si do‘lananing 14 turidan mahsu-
lot tayyorlashga ruxsat etadi: to‘q qizil do‘lana — Crataegus
sanguinea Pall., tekislangan (tikanli) do‘lana — Crataegus lae-

---

270
vigata (Poir.) DC (C. oxyacantha sensu Pojark.), Oltoy do‘la-
nasi —Crataegus altaica (Loud.) Lange, Dauriya do‘lanasi —
Crataegus dahurica Kaehne ex Schneid., yolg‘iz urug‘chili do‘la-
na — Crataegus monogyna Jacq., besh urag‘chili do‘lana —
Crataegus pentagyna w aldst. et Kit. va boshqalar; ra’nogul-
doshlar — Rosaceae oilasiga kiradi (67-rangli rasm).
Do‘lana bo‘yi 5 m ga yetadigan buta yoki kichik daraxt.
Novdalari qizil yoki kulrang bo‘lib, siyrak joylashgan, yo‘g‘on,
qattiq 2,5— 4 sm uzunlikdagi tikanlar bilan qoplangan. Bargi
oddiy, tukli, teskari tuxumsimon yoki keng rombik shaklda,
uncha chuqur bo‘lmagan 3—7 bo‘lakli (bo‘laklari arrasimon
qirrali) bo‘lib, poyada bandi bilan ketma-ket o‘rnashgan. Qo‘-
shimcha barglari o‘roqsimon yoki qiyshiq yuraksimon shaklli va
yirik tishsimon qirrali. Gullari qalqonsimon to‘pgulni hosil qiladi.
Mevasi — to‘q qizil, qora, sariq yoki to‘q sariq rangli,
sharsimon, elliðssimon yoki tuxumsimon shaklli, 2—5 ta
danakli ho‘l meva. May-iyun oylarida gullaydi, mevasi avgustda
pishadi.