Farmokognoziya oxiri p65

Kimyoviy tarkibi.
Choy bargi tarkibida 2—5% kofein, teo-
fillin, teobromin alkaloidlari hamda ksantin, adenin, izatin va
boshqa organik asoslar bo‘ladi.
Choy bargida alkaloidlardan tashqari, 20—28% gacha piro-
katexin guruhiga kiradigan oshlovchi moddalar, flavonoidlar
(kempferol, kvertsetin, miritsetin, kvertsimeritrin, gi perin va
boshqalar), fosforli organik birikmalar, temir va marganetsli
nukleoproteidlar, 156—233 mg % C hamda B
1
, B
2
, K
1
vita-
minlari, nikotin va pantoten kislotalar, 0,01% efir moyi bor.
Urug‘i tarkibida 9—10% steroid saponinlar va 22—35% yog‘
bo‘ladi. Choy bargining oshlovchi moddalari („choy tanini“)
asosan (75—78%) katexinlar va ularning gallat efirlaridan
hamda oz miqdorda boshqa tanidlardan tashkil topgan.
Ishlatilishi.
Kofein markaziy nerv sistemasini qo‘zqatuvchi
xususiyatga ega. Kofein narkotiklar bilan zaharlanganda, yu-
qumli kasalliklar natijasida yurak faoliyatining pasayishida hamda
nafas markazi susayishida, qon aylanishining chuqur buzili-
shida (qon tomirlari kasallanganida), nerv sistemasi charcha-

---

197
ganda va bosh og‘riganda organizmning umumiy tonusini
ko‘taruvchi dori sifatida ishlatiladi.
Teobromin alkaloidi esa ko‘krak qisishi, ateroskleroz,
giðertoniya kasalliklarini davolashda va siydik haydovchi dori
sifatida qo‘llaniladi.
Teofillin alkaloidi qon tomirini kengaytiruvchi (ayniqsa,
yurak qon tomiri kasalligida) va yurak hamda buyrak kasal-
liklarida siydik haydovchi vosita sifatida ishlatiladi.
Choy katexinlarining yig‘indisi (ayniqsa, epikatexin) vi-
tamin P ta‘siriga ega bo‘lib, gemorrogik diatezda (qon ketishi
bilan xarakterlanuvchi kasallik), organizm shishgan vaqtda,
ko‘zga qon quyilganda va boshqa kasalliklarda ishlatiladi.
Bargning oshlovchi moddalari preparati ich ketishi va bosh-
qa me‘da-ichak kasalliklarida foyda beradi.