Farmokognoziya oxiri p65

DORIVOR MAHSULOTLARNI STANDART HOLIGA
KELTIRISH
Dorivor mahsulotlar ularni tayyorlovchi idoralar, jamoa-
lar va ayrim shaxslardan qabul punktlariga turli ko‘rinishda,
ya’ni standart talabiga javob bermaydigan holatda kelishi
mumkin. Shuning uchun mahsulotlarni idishlarga joylashti-
rib (upakovka qilib), omborlarga jo‘natishdan oldin ularni
ma’lum talablarga javob beradigan holga keltirish zarur.
Dorivor mahsulotlarni standart holiga keltirish uchun
quyidagi ishlar bajariladi:
1. 
Aralashmalardan tozalash.
Tayyorlovchilarning tajribasiz-
ligi yoki shoshilib ishlashi sababli qabul qilib olingan dorivor
mahsulotlar tarkibida turli aralashmalar bo‘lishi mumkin. Ular
organik
va 
mineral
aralashmalarga bo‘linadi.
Organik aralashmalarga dorivor o‘simlikka o‘xshagan yoki
uning yonida o‘sadigan boshqa o‘simlik qismlari, xashak, so-
mon, ko‘mir va boshqalar hamda shu dorivor o‘simlikning
mahsuloti bo‘lmagan qismi kiradi. Mineral aralashmalar odatda
kesak, tosh, tuproq, qum, shisha, sopol, chinni bo‘lakchalari-
dan iborat bo‘ladi.
Mahsulotni standart holatga keltirish uchun uni aralashma-
lardan tozalash kerak. Buning uchun u mashinalar yordamida
yoki qo‘lda elanadi, navlarga ajratiladi va aralashmalardan toza-

---

23
lanadi. Ayrim hollarda esa (o‘simlikning yerustki qismidan gul
va barglarning aralashmasini ajratib olish uchun) mahsulot
avval mashinalarda yanchilib, so‘ngra elanadi, poya va shoxlar
ajratib tashlanadi.
2. 
Mahsulotning nuqsonli qismlarini ajratish
. Agarda dorivor
mahsulot yomg‘ir yog‘ib turgan vaqtda, yomg‘ir yog‘ib o‘tgan,
lekin o‘simlik hali qurimagan va havoda namlik ko‘p vaqtda,
o‘simlikdan ertalabki shudring hali ko‘tarilmagan vaqtda tay-
yorlansa, u quritish vaqtida sarg‘ayib yoki qorayib qolishi
mumkin. Mahsulot to‘g‘ri, havo quruq vaqtda tayyorlansa, le-
kin noto‘g‘ri quritilsa ham sarg‘ayib va qorayib qolishi mum-
kin. Bu nuqsonlar tegishli DAST (GOST) larda ma’lum miq-
dorda ruxsat etiladi. Agar ular ko‘rsatilgan miqdordan ortiq
bo‘lsa, mahsulot sifati pasayadi. Shuning uchun dorivor mah-
sulot navlarga ajratiladi, qoraygan va sarg‘aygan qismlardan
tozalanadi.