Farmokognoziya oxiri p65

Mahsulot tayyorlash.
O‘simlikning yerustki qismi yoz bo‘-
yi 2—3 marta o‘rib olinadi. Yig‘ilgan mahsulot soya yerda
quritiladi, so‘ngra undan alkaloidlar olish uchun zavodlarga
yuboriladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot 15 sm
gacha bo‘lgan poyalar, barglar, g‘uncha, gullar va xom (pish-
magan) mevalar aralashmasidan iborat. Barglari yirik, bandli,
toq patsimon ajralgan, bo‘laklari lansetsimon, tekis-qirrali; gul-
lari yirik, to‘q binafsharangli; pishmagan mevalari yashil, to‘q
yashil yoki yashil-qo‘ng‘ir bo‘ladi. Mahsulotdagi barglarning
uzunligi 15 sm dan katta bo‘lmasligi kerak.
Kimyoviy tarkibi.
Moskva viloyatida o‘stirilgan bo‘lakli it-
uzum tarkibida (bargida 2,48–3,87%, poyasida 0,26–0,32%,
ildizida 0,81%, xom mevasida 6,16%) 2 ta bir-biriga yaqin
bo‘lgan solasonin va solamargin glikoalkaloidlar bo‘lib, ular
parchalanganda (har ikkalasi ham) solasodin aglikonini hosil
qiladi.
Chimkent va Namangan viloyatlarida o‘stirilgan mahsu-
lot tarkibida salasodin miqdori boshqalardan yuqori bo‘ladi.
Mahsulot quritilishidan oldin 90 soat davomida so‘litib
qo‘yilsa, tarkibidagi alkaloidlar miqdori 2,12% gacha yetar ekan
(o‘simlik yangi yig‘ilgan vaqtida alkaloidlar miqdori 1,47%
bo‘ladi).
Ishlatilishi. 
Solasodin progesteron (kortizon sintezida mu-
him oraliq modda) va kartizonni sintez qilib olish uchun
mahsulot sifatida ishlatiladi.
Kortizon asetat (tabletka va shisha idishda suspenziya holi-
da chiqariladi) preparatlari bronxial astma, bod, revmatoidli
artrit, tez o‘tadigan limfoblastli va miyeloblastli leykoz, yu-
qumli mononukleoz, neyrodermitlar, ekzema va boshqa teri
kasalliklarida ishlatiladi. Kortizon asetat yana Addison kasalligi,
gemolitik anemiya, glomerulonefrit, virusli gepatit (sariq

---

199
Turli faktorlar ta’sirida qand va qand bo‘lmagan qismlarga
parchalanuvchi murakkab organik birikmalar