Farmokognoziya oxiri p65

Dorivor preparatlari.
Kofein (kukun (poroshok), tabletka
holida chiqariladi), kofein natriy benzoat va kofein natriy
salitsilat kukun (poroshok), tabletka va eritma holida chiqari-
ladi), metilkofein (kukun(poroshok) va tabletka holida chi-
qariladi), teofillin (tabletka, eritma holida chiqariladi va sham-
cha tarkibiga qo‘shiladi). Bulardan tashqari kofein va teofillin
alkaloidlari turli murakkab preparatlar tarkibiga kiradi.
BO‘LAKLI ITUZUM YERUSTKI QISMI – HERBA
SOLANI LACINIATI
O‘simlikning nomi.
Bo‘lakli ituzum — Solanum laciniatum
Ait., ituzumdoshlar — Solanaceae oilasiga kiradi (44-rangli
rasm).
Ko‘p yillik, bo‘yi 2—2,5 m ga yetadigan o‘t o‘simlik. Plan-
tatsiyada 1 m li, bir yillik o‘t o‘simlik sifatida o‘stiriladi. Poyasi
tik o‘suvchi, biroz qirrali, asos qismi yog‘ochlangan, yuqori
qismi ayrisimon shoxlangan. Bargi har xil kattalikda bo‘lib,
poyaning yuqori qismiga chiqqani sari kichiklasha boradi.
Poyaning pastki qismidagilari bandli, toq patsimon ajralgan,
uzunligi 35 sm, poyaning eng ustki qismidagilari esa butun,
lansetsimon shaklga ega. Bargi tuksiz, yuqori tomoni to‘q
yashil, pastki tomoni och yashil, poyada ketma-ket joylashgan.
Gullari shingilga to‘plangan. Kosachabargi yashil, 5 ta, gultojisi
g‘ildiraksimon, to‘q binafsha-rangli, tojbargi 5 ta, otaligi 5 ta,
onalik tuguni yuqoriga joylashgan. Mevasi — tuxumsimon, ikki
xonali, ko‘p urug‘li, pishganida sariq rangga kiradigan ho‘l

---

198
meva. Urug‘i mayda, buyraksimon, mayda chuqurchali bo‘lib,
ustki tomoni qo‘ng‘irrangga bo‘yalgan.
O‘simlikning pishgan mevasidan tashqari
 hamma qismi
zaharli.
Pishgan mevasini yeyish mumkin.
Geografik tarqalishi.
Vatani — Yangi Zelandiya va Avstraliya.
Bo‘lakli ituzum sovuqqa chidamsiz, shuning uchun u bir yillik
o‘t o‘simlik sifatida Moldova va Krasnodar o‘lkasida, Qrimda,
Qozog‘istonda va O‘zbekistonda o‘stiriladi.