Farmokognoziya oxiri p65

Geografik tarqalishi.
Vatani Meksika va Gvatemala. Qrimda,
Moldova, Kavkazda, Quyi Volga bo‘yidagi joylarda va O‘rta

---

194
Osiyoda o‘stiriladi. Tibbiyotda ishlatiladigan qalampir asosan
Krasnodar o‘lkasida ekiladi.
Mahsulot tayyorlash.
Pishgan mevalarni yig‘ib olib, qu-
yoshda yoki maxsus quritgichlarda quritiladi.
Mahsulotning tashqi ko‘rinishi.
Tayyor mahsulot yaltiroq,
konussimon, yupqa po‘stli (ho‘lligida qalin bo‘ladi), ichi g‘ovak
mevadan iborat. Meva uzunligi 8—12 sm, ko‘ndalangiga 4 sm,
ichida mevaning uchigacha yetib bormagan to‘sig‘i bo‘ladi. Bu
to‘siqqa juda ko‘p mayda urug‘lar joylashgan. Urug‘i yassi,
buyraksimon, sarg‘ish, achchiq mazali, diametri 5 mm atrofida
bo‘lib, ustki tomonida mayda quddachalari bor.
Mahsulot hidsiz va juda achchiq bo‘ladi. Meva changi og‘iz,
burun va ko‘z shilliq qavatlariga kuchli ta‘sir etadi. Shuning
uchun mevani qadoqlayotgan, navlarga ajratayotgan yoki
maydalayotgan paytda ko‘z, og‘iz va burunga doka tutib olish
kerak. Ishdan so‘ng qo‘lni yaxshilab yuvish lozim.
Kimyoviy tarkibi.
Meva tarkibida 0,2 % kapsaitsin alkaloidi,
0,4 % gacha karotin va boshqa karotinoidlar, 400 mg % gacha
vitamin S, 1,5 % gacha efir moyi, steroid saponinlar bo‘ladi.
Urug‘ida 10 % gacha yog‘ va kapsikozid (gitogenin aglikoniga va
D-glyukoza hamda D-galaktoza qandlariga parchalanadi) steroid
saponini bor. Alkaloidlar mevaning kutikula ostidagi ishlab
chiqaruvchi hujayralarda to‘planadi. Qalampirning ho‘l bargida
1000 mg % gacha vitamin C hamda karotinoidlar bor.
Qalampir mevasi bakteritsid xususiyatga ega.
Ishlatilishi.
Qalampir preparatlari ishtaha ochuvchi va ovqat
hazm bo‘lish jarayonini yaxshilovchi dori sifatida hamda sha-
mollash (radikulit, miozit, nevralgiya), revmatizm kasalliklarini
davolashda ishlatiladi.