Farmatsevtika sanoati texnologiyasi

1.10. Dorilarni quritish texnologiyasi
 Quritish jarayoni suyuqlikdan quruq modda (kukun) olishda,
quruq ekstraktlar tayyorlashda hamda hab dori ishlab chiqa-
rishda foydalaniladi. Quritish jarayonida moddalarning xususiyati
o‘zgarishi mumkin, bu esa quritish jarayoni qanday tashkil
etilishiga bog‘liq. Quritish, asosan, konvektiv va maxsus usul-
larda olib boriladi.
Êonvektiv quritish — bunda quritilayotgan modda issiqlik
manbayi bilan bevosita aloqada bo‘ladi. Bu maqsadda har xil
tuzilishga ega bo‘lgan quritkichlar (javonli, kamerali, tonelli,
tasmali, do‘mbirali) ishlatiladi.
Farmatsevtika korxonalarida kamerali va tasmali quritkichlar
ko‘p ishlatiladi. Ayniqsa, javonli quritkichlar tuzilishining sod-
daligi va arzonligi bilan ajralib turadi. Bunda issiq havo oqimi
javon tokchalari bo‘ylab harakatlanish jarayonida quritilayotgan
modda bilan qo‘shiladi. Êamchiligi: qurish jarayoni uzoq davom
etadi, ishlab chiqarish unumdorligi past, issiqlik yo‘qotiladi.
Tasmali quritkich bir tasmali va ko‘p tasmali bo‘lishi mumkin.
Tasma harakati natijasida quritilayotgan modda yuqoridagi tas-
madan pastki tasmaga tushib turadi. Quritilayotgan modda hara-
katda bo‘lganligi tufayli uning zarrachalari har tomondan issiq-
likka duch keladi va qurish jarayoni tezlashadi (11-rasm).
 Yolg‘on qaynoq yuzali quritkichlar. Bunday quritkichlarda
quritiladigan modda muallaq holda turib, issiq havo uning hamma
tomonidan o‘tadi. Ular tuzilishi jihatidan har xil ko‘rinishga
ega bo‘ladi. Quritiladigan modda xampadan shnek orqali qu-
ritkichning ishchi qismiga tushib turadi. Past tomondan qurit-

---

45
kich ichiga ma’lum haroratgacha isitilgan va tozalangan havo
bosim bilan yuboriladi.
Havo zichligi nam modda zarrachalarini ushlab turish dara-
jasida bo‘ladi. Zarrachalarning o‘zaro ishqalanishi natijasida
ular silliqlanib, nisbatan dumaloq shaklga kelib to‘plagichga
tushadi. Havo oqimi bilan yuqoriga uchib ketadigan mayda zar-
rachalar esa moslamada yig‘ib olinadi va quritkichning ichki
qismiga qaytariladi (12-rasm).
Bulardan korxona sharoitida eng ko‘p ishlatiladigani SP-30,
50, 100 va SG-30 lardir. Bulardagi raqamlar solinadigan idish
sig‘imini (kg) bildiradi. SP larning asosiy ishchi qismi
11-rasm. Quritkichlar:
1  — tasmali quritkich; 2  — jo‘vali quritkich: a) bir jo‘vali; b) g‘ildirakchali
bir jo‘vali; d) ikki jo‘vali quritkich; 3 — vakuum jo‘vali quritkich.
a
d
b
2
1
3

---

46
quritiladigan idish solinadigan si-
g‘im (arava) hisoblanadi, uning
tubi ikki qavatli sim to‘rdan iborat,
yulduzsimon aralashtirgichi, 4 ta
g‘ildiragi va ushlagichi bor. Javon
ikki tabaqali bo‘lib, unga ko‘zgu
o‘rnatilgan.
Purkagichli quritkichlar. Bun-
day quritkichlar suyuqliklarni qu-
ritishda ishlatiladi, unda quritish
jarayoni juda tez va ishlab chiqa-
rish unumdorligi yuqori bo‘ladi.
Purkagichli quritkichlar kamera,
purkagich, qurigan mahsulotlarni
tashqariga chiqarib beradigan
shnek, quritish kamerasiga havoni
ma’lum haroratgacha isitib be-
ruvchi moslama (kalorifer), havo
oqimi bilan uchib ketgan mayda zarrachalarni tutib olish uchun
sun’iy matodan tayyorlangan suzgichlardan iborat (13-rasm).
12-rasm. Yolg‘on qaynoq yuzali
quritkich:
1  — quritkich kamerasi;
2 — shnek; 3 — xampa;
4 — issiqlik taqsimlovchi
panjara; 5 — kalorifer;
6 — yig‘gich.