Farmatsevtik kimyo

NATRIY VA KALIY YODID 

                          Natrii jodidum, Kalii jodidum 

                            NaJ 

                           M. m. 149,89 

KJ 

M. m. 166,01 

Natriy va kaliy yodidlar x,am ushbu elementlarning bromid tuzlariga uxshash olinadi. Bunda 

avval  sof  temir  kirindisini  sof  yod  kirindisi  bilan  kizdirib,  temir  (II)-yodid  bilan  temir  (III)-

yodid  tuzlaridan  tashkil  topgan  aralashma  (Fe

3

Jg)  olinadi.  Keyinchalik  unga  kaliy  yoki  natriy 

karbonat ta’sir ettirib, tegishli yodid tuzlariga utkaziladi. 

 

 

Natriy  va  kaliy  yodidlar  shurtang-taxir,  xidsiz,  ok  kristall  kukun  bulib,  suvda  juda  engil 

eriydi, etanol va glitserinda eriydi. Ularning ikkalasi xam gigroskopik moddadir. 

Preparatlarning  chinligini,  ulardagi  natriy  va  kaliy  ionlarini.  ayni  elementlarning  xlorid  va 

bromid tuzlari-ni aniklashda keltirilgan reaksiyalardan foydalaniladi. 

Preparatdagi  yodid  ionini  kumush  yodid  sarik  chukma  x,olida  chuktirib  yoki  kislotali 

muxitda birorta oksidlovchi modda (NaN0

2

; FeCl

a

-H

2

02 va boshkalar) ta’sir ettirib, erkin yodni 

ajratib chikarish buyicha aniklanadi. 

 

Reaksiya  natijasida  ajralib  chikkan  yod,  suyuklikka  xloroform  kushib  chaykatilganda,  uning 

katlamini binafsha rangga buyaydi. 

DF 

talabiga 

kura 

kaliy 

va 

natriy 

yodidlar 

uz 

tarkibi- 

da 

yot 

kushimchalardan 

sulfat 

(0,0001 

dan 

ortik), 

temir 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

84 

 

(0,001 

dan 

ortik), 

mishyak 

(0,0001 

dan 

ortik), 

orir 

metall 

(0,001 

dan 

ortik), 

sianid, 

bariy, 

yodat 

kislota, 

tiosulfat, 

sulfit, 

nitrit 

tuzlarini 

saklamasligi 

kerak. 

Ularning 

xar 

kaysisi 

uziga 

xos 

reaksiyalar- 

yordamida 

aniklanadi. 

Masalan 

preparat 

tarkibidagi 

sion 

ionining 

bor-yukligi- 

ny 

sof 

yod 

tarkibiga 

uxshash 

berlin 

lazuri 

x,osil 

kilish 

reaksiyasi 

buyicha 

aniklash 

mumkin. 

Yod, 

ayniksa 

suv 

utlari 

va 

burg-kuduk 

suvlaridan 

olingan 

yod 

tarkibida 

yodsianid 

birikmasi 

(JCN) 

bulishi 

mumkin. 

Uni 

aniklashda 

preparat 

eritmasiga 

temir 

(II)-sulfat, 

temir 

( I I I ) -xlorid 

va 

natriy 

gidroksid 

eritmasi 

kushgan 

xolda 

bir 

oz 

isitib, 

aralashma- 

ga 

xlorid 

kislota 

ta’sir 

ettirilsa, 

kuk 

rangli 

berlin 

lazuri xosil kiladi. 

' 

 

Preparatlarning  suvdagi  eritmalariga  sulfat  kislota  va  kraxmal  eritmasi  kushganda  eritma 

rangsiz  kolishi  kerak.  Aksincha,  uning  kuk  rangga  buyalib  ketishi,  preparatlar  tarkibida  yot 

modda  sifatida  yodat  kislota  tuzi  kushilib  kolganligini  bildiradi,  kaysiki  eritmaga  sulfat  kislota 

ta’sir ettirish bilan kaliy yoki natriy yodidlardan erkin yodni oksidlab chikaradi. 

 

Preparatlarning suvdagi eritmasiga kraxmal va yod eritmasi kushilganda suyuklik kuk rangga 

buyalishi  kerak.  Unda  yodning  rangsizlanishi  preparat  tarkibida  sulfit  va  tiosulfat  tuzlari  kabi 

kaytaruvchi moddalar borligini bildiradi. 

 

Natriy  va  kaliy  yodidlar  tarkibida  yot  kushilmalardan  nitrit  tuzlarini  kuyidagi  kimyoviy 

reaksiyalar buyicha aniklash mumkin. 

 

        Reaksiya  natijasida  xosil  bulgan  ammiak  xididan  va  suv  bilan  xullangan  kizil  lakmus 

kogozining kuk rangga buyalishidan bilinadi. 

„Natriy  va kaliy  yodidlar  mikdori  argentometrik (Fayans) usul buyicha  aniklanadi.  Buning 

uchun  anik,  mikdorda  tortib  olingan  preparatning  suvdagi  eritmasiga  bir  necha  tomchi  sirka 

kislota  va  natriy  eozinat  indikatori  kushib,  uni  kumush  nitratning  0,1  mol/l  eritmasi  bilan 

eritmadagi   kizil   rang   tula   chukmaga   utmagunga   kadar 

titrlanadi. 

Natriy  va  kaliy  yodidlarni  organizmda  yod  etishmasli-gi  natijasida  kelib  chikadigan 

gipertireoz,  endemik  bukok  kasalliklarini  davolashda,  shuningdek  nafas  yullari  va  kuz 

kasalliklarini (katarakt, glaukoma va x,. k.) davolashda eritma  va  mikstura  xolida  0,3—1   g,  

kuniga  3—4  marta 

ichiriladi. 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

85 

 

Yod   preparatlari    ogzi   maxkam   yopiladigan   kungir 

shisha idishlarda saklanadi.