Farmatsevtik kimyo

uglevodlarning tibbiyotda qollaniladigan preparatlari

 

 

Reja: 

1.

 

 

Uglevodorodlar tahlili. 

2.

 

Spirtlarning olinishi. 

2.

 

Etil spirti va uning chinligini aniqlash. 

3.

 

Glitserin va uning chinligini aniqlash. 

4.

 

Spirtlarning miqdorini aniqlash.Spirtlarning ishlatilishi. 

5.

 

Aldegidlar  guruhiga kirgan  dori moddalari: formaldegid eritmasi, 

geksametilentetramin, xloralgidrat. Ularni sanoatda olinishi, chinligi, miqdorini 

aniqlash usullari, ishlatilishi. 

 

Tayanch iboralar: Uglevodorod, glitserin, spirt, aldegid, dori moddasi, formaldegid. 

 

UGLEVODORODLARNING TIBBIYOTDA K,ULLANILADYGAN GALOGENLI 

XOSILALARI

 

Bu guruxni tuyingan uglevodorodlardagi vodorod atom-larining galogenlarga (F, CI, Br, I) 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

86 

 

almashilgan  xosilalari  Tashkil  kiladi.  Ular  turli  agregat  (kattik,  suyuk  va  gazsimon)  xolatyda 

uchraydi. 

Galogenuglevodorodlar  uziga  xos  xidli,  ba’zilari  esa  rangli  modda  bulib,  suvda  deyarli 

erimaydi,  organik  erituvchilarda  eriydi.  Suyuk  va  gazsimon  shakldagi  galogenuglevodorodlar 

organizmga  narkotik  ta’sir  kursatadi.  Ularning  narkotik  ta’sir  kursatish  xossalari,  tarkibiDagi 

galogen xiliga va soniga boglik. Galogen uglevodorodlar-ning xlorli xosilalarida narkotik ta’sir 

birmuncha  kuchli  aks  etgan,  bundan  tashkari,  uglevodorod  molekulasidagi  xlor  atomining  soni 

oshishi bilan, ularning narkotik ta’siri xam kuchayib boradi. 

Galogen 

uglevodorodlardan 

tibbiyot 

extiyojlari 

uchun 

etilxlorid, 

yodoform 

va 

ftorotan 

preparatlari 

keng 

kullanadi. 

Ularni 

kuyidagi 

usullar 

yordamida 

sintez 

kilib 

olinadi. 

- 

Etilxlorid 

va 

yodoform 

olishda 

boshlangich- 

modda 

sifatida 

etil 

spirty 

kullanadi. 

Etilxloridni 

sanoatda, 

etil 

spirtiga 

gaz 

xolidagi 

vodorod 

xlorid 

ta’sir 

zttir.ib 

olinadi. 

 

C

2

H

5

OH + HC1  -----

→C

2

H

5

C1 + H

2

0 

 

Reaksiya natijasida xosil bulgan suv, spirt bilan vodorod xlorid urtasidagi reaksiya kaytar tue 

olishiga  sabab  buladi.  SHuning  uchun  xam  reaksiya  jarayonida  muvozanatni  ungga  yunaltirish 

uchun reaksiyadan ajralib chikayotgan suvni boglovchi modda sifatida unGa suvsiz kalsiy xlorid 

yoki rux xlorid tuzlari kushiladi. 

Etil  xloridni  yana  ma’lum  sharoitda  etilenga  gaz  X.olidagi  vodorod  xlorid  ta’sir  ettirib  xam 

olish mumkin. 

CH

2

 = CH

2

 + 

HC1→C

2

H

5

C1 

Yodoformni  etil  spirtiga  natriy  gidroksid  eritmasi  ishtirokida  yod  ta’sir  ettirib  olinadi. 

Undagi kimyoviy jarayonni kuyidagi tenglamalar buyicha ifodalash mumkin: 

 

                      

 

Reaksiya  natijasida  x,osil  bulgan  uch  yodatsetaldegidi  ishkoriy  muxitda  tez  parchalanib 

yodoform xosil kiladi. 

 

Yodoform olish reaksiyasini kuyidagi umumiy tenglama buyicha ifodalash mumkin. 

 

Yodoformni   atsetonga   ishkoriy   muxitda   yod   ta’sir ettirib olinadi. 

 

Reaksiya 

natijasida 

xosil 

bulgan 

uchyodatseton 

eritma- 

dagi 

ishkoriy 

muxit 

ta’sirida 

yodoform 

va 

natriy 

atsetatga 

parchalanadi. 

, 

, 

---

Pharmaceutical chemistry  

Autors:  Juraeva A.A., Muhitdinova K.Sh., Zaripova N.T.  R.A.Xusainova, A.D.Tashpulatova 

 

87 

 

 

Yodoformni 

etil 

spirty 

yoki 

atsetondan 

elektrokimyoviy 

usul 

buyicha 

xam 

olinadi. 

Bunda 

etil 

spirty 

yoki 

atseton 

solingan 

kaliy 

yodid 

eritmasini 

elektroliz 

kilinganda, 

katodda 

kaliy, 

anodda 

esa 

yod 

yigiladi. 

Sungra 

ular 

suvli 

muxitda 

uzaro 

reaksiyaga 

kirishib, 

kaliy 

gipoyodid 

xosil 

kiladi. 

 

     Katod

Anod 

Keyinchalik  xosil  bulgan  kaliy  gipoyiodid  eritmadagi  etil  spirty  yoki  atseton  bilan 

reaksiyaga kirishib, yukorida keltirilgan tenglamalar buyicha yodoform xosil kiladi. 

Ftorotanni 1, 1, 1- ftor- 2- xlor etanga 465°S xaroratda brom ta’sir ettirib olinadi. 

 

YUkorida  olingan  preparatlardan  etilxlorid  va  ftoro-tan  rangsiz  suyuklik  bulib,  ular  uzaro 

xidi va ba’zi fizikaviy konstantalari (kaynash xarorati, zichligi) bilan farklanadi. Yodoform esa 

sarik kristall kurinishiga ega modda.