Farmatsevtik biotexnologiya

Immobillangan fermentlar va mikrob hujayralarini sanoatni har xil sohalarida ishlatilishi. 
Ferment yoki hujayra 
Tashuvchi/
immobilizatsiya usuli 
ishlatilishi 
Aminoatsilaza
DEAE-sefadeks / 
adsorbsiya 
DL-aminokislotalar 
aralashmasidan
L-aminokislotalar 
ajratish 
Β-galaktozidaza 
SHisha parchalarda / 
adsorbsiya 
Laktozasiz sut olish 
Glyukozoizomeraza (ksilozaizomeraza) 
Daulet A 7, amberlit 
IRA 904 / adsorbsiya
Glyukoza va fruktoza 
aralashmasi tayyorlash 
Lipaza
DEAE-selyuloza, 
mikrokristal sellyuloza 
/ adsorbsiya 
YOg‘ kislotalari, mono-, 
diglitseridlar va glitserin 
olish 
Aspartataminoatsilaza 
E.soli
hujayralari 
Poliakrilamid geli / 
strukturaga kiritish 
L-aspartat olish 
Gistidinaminoatsilaza, 
Achromobacterliquidum
hujayralari 
Poliakrilamid geli / 
strukturaga kiritish
Sitrullin olish 
Penitsillinamidaza, 
E.soli
hujayralari 
Poliakrilamid geli / 
strukturaga kiritish 
6-aminopenitsillan 
kislotasini olish 
Fumaratgidrataza
Brevibacteriumammoniagenes
Poliakrilamid geli / 
strukturaga kiritish 
Olma va fumar 
kislotalari olish 

---

51 
Nazorat uchun savollar:
1.
Fermentlarni biotexnologiyada o‘rni 
2.
Fermentlarni ajratish usullari 
3.
Fermentlarni immobillash usullar 
4.
Fermentlarni sintez qiluvchi produtsentlar 
 
 
Ma’ruza rejasi
1) Antibiotiklarsintezlovchiprodutsentmikroorganizmlar. 
2)Antibiotiklar va ularning xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. 
3) Sanoat sharoitida antibiotiklar olish va ularni qo‘llash 
Tayanch atamalar va iboralar: 
Produtsent, aktinomitset, zamburug’
Respublikamizda iqtisodiyotning jadal rivojlanishi natijasida faol antibiotiksintezqiluvchi 
mikroorganizmlar ajratib olish, xususan kimyo va oziq-ovqat, farmatsevtik va dori –vositalarini 
ishlab chiqarish sohalarida qo‘llanilayotgan zamonaviy biotexnologik jarayonlarda 
antibiotiklarga bo‘lgan talab ortib bormoqda. SHuning uchun respublikamizda raqobatbardosh, 
faol va serhosil antibiotiklar ishlab chiqarishni rivojlantirishdan iborat. 
Antibiotiklar - mikroorganizmlar sintez qiluvchi eng yirik farmatsevtik preparatlar 
hisoblanadi. Ulardan ba’zi-birlari qishloq xo‘jaligida xilma-xil zararkunandalarga qarshi 
(masalan, polioksin, baridamitsin, kosgalitsin va x.k.) ishlatilsa, boshqalari tibbiyotda 
(penitsillin, tetratsiklin, sefolasporin S va x.k.) keng qo‘llaniladi.
Atigi 6 avlodga mansub zamburug‘larni 1000 dan ortiq xilma-xil antibiotiklar sintez qilishi 
ma’lum. Ko‘pgina antibiotiklarni aktinomitsetlar sintez qiladilar. Birgina Streptomyces griscus 
50 dan ortiq antibiotiklar sintez qilishi ma’lum. Mikroorganizmlar sintez qiladigan 
antibiotiklardan atigi bir qismigina amaliyotda keng ishlatiladi. Eng avvalo bular penitsillinlar 
va sefolasporinlardir. 
Bu antibiotiklarni sintez qiluvchi zamburug‘lar Penicillum va Ctpholosporum avlodiga 
mansub. Streptomitsin, gentamitsin, tetratsiklin kabi antibiotik Streptomyces avlodiga mansub 
aktinomitsetlar xamda Micromonospora va Bacillus avlodlariga mansub bakteriyalar 
tomonlaridan sintez qilinadi. 
Gen muxandisligi “davri”gacha antibiotik sintez qiluvchi mikroorganizmlar shtammlarini 
asosan mutagenez va seleksiya yo‘llari orqali olingan. Masalan: seleksiya hamda fermentatsiya 
sharoitlarini tanlash oqibatida sanoat sharoitida penitsillin ishlab chiqaradigan shtammni 
xosildorligi 1 litr oziqa muxitida 40 grammgacha ko‘tarildi. Bu ko‘rsatkich, dastlabki, 
Penecillum chrysogenum shtammiga nisbatan 20 ming marotaba ko‘proqdir.
SHuningdek, modifikatsiya qilingan antibiotiklarni ishlab-chiqarish imkoniyatini beradigan 
mutasintez usuli xam yaratildi. Bu usul - antibiotiklar sintezining ma’lum qismida o‘zgarish 
kiritilgan mutant shtammlardan foydalanishga asoslangan. 
Funksional faol bo‘lgan antibiotik sintez qiluvchi oziqa muxitiga o‘zgartirilgan qismni 
anologlari qo‘shiladi va oqibatda o‘sha qo‘shilgan modda saqlagan, antibiotikni