Farmatsevtik biotexnologiya

Nazorat savollari: 
1. Insondagi ayrim monogen kasalliklarni davolash uchun qo'llanilayotgan terapevtik usullar. 
2. 
In vivo
gen terapiyasi. 
3. 
In vivo
gen terapiyasini amalga oshirish bosqichlari.
4. 
Ex vivo 
gen terapiyasi. 
5. 
Ex vivo 
gen terapiyasini amalga oshirish bosqichlari. 
 
MASHG‘ULOT №
13 
-
Mavzu: Fermentlar samaradorligi va barqarorligini oshirish usullari. 
-
Mashg'ulot shakli:
«Biotexnologiya» yo‘nalishi talabalari uchun amaliy mashg‘ulot. 
-
Mashg'ulot uslubi:
«Skarabey» texnologiyasi. 
-
Mashg‘ulot maqsadi:
Immobillash turlarni o‘rganish 
-
Mavzuning ahamiyati: Fermentlarning barqarorligini oshirishning usullarini 
o‘rganish
Ishning nazariy qismi
 
Zamonaviy biotehnologiyada fermentlarning o'rni beqiyos. Fermentlar va ferment sistemalar 
sanoatning turli sohalarida, tibbiyotda, qishloq ho'jaligida, kimyoviy tahlilda va h.k. keng 
qo'llanilmoqda. 
Fermentlar oqsil tabiatiga ega bo'lganligi uchun ularni saqlash ancha qiyin. Shuningdek 
ular issiqlik ta'siriga ham chidamsiz. Bunda tashqari ularni reaktsiyadan so'ng qayta ishlatib 
bo'lmaydi. Chunki fermentlarni reaktsiya mahsulotlari orasidan ajratib olish murakkab. 
Yuqoridagi muammolarni fermentlarni immobilizatsiyalash yordamida hal etish mumkin. 
Immobilizatsiyaga 1916 yil J.Nel'son va E.Griffinlar asos solganlar. Ular ko'mirga 
adsorbtsiyalangan invertaza
17
fermentining katalitik faolligi saqlanib qolishini ko'rsatib 
berganlar.
Ferment immobilizatsiyasi deyilganda oqsil molekulasini erkin harakatini cheklash 
tushuniladi. Immobilizatsiyaning tehnikasi 2 hil: 

faol holatdagi fermentni erimaydigan asosga bog'lash yoki ulash; 

faol holatdagi fermentni yarim ot'kazgich memranaga kiritib qo'yish 
Fermentlarni asos ya'ni tashuvchiga biriktirish adsorbtsiya yoki kimyoviy bog' hosil qilish 
bilan amalga oshiriladi. Fermentlarni organik va anorganik gellarga ham kiritish mumkin.
Ferment va tashuvchi o'rtasida kimyoviy bog' hosil qilish o'ta ehtiyotkorlik talab etadi. 
Tashuvchi bilan kimyoviy bog' hosil qilayotgan fermentning funktsional guruhi fermentning 
katalitik markaziga kiruvchi yoki ferment-substrat kompleksini hosil qiluvchi guruh bo'lmasligi 
kerak. Tashuvchi (matritsa) granula, plastinka, trubka, plenka, kapsula va boshqa shakllarda 
bo'lishi mumkin. Tashuvchi zarralarining o'lchami ham katta ahamiyatga ega. Zarralarning 
diametri 0,1-0,2 mm bo'lgani maqsadga muvofiq. Tabiiy moddalar yoki sintetik polimerlarni 
tashuvchi sifatida ishlatish mumkin.
Immobillizatsiyalangan fermentlar quyidagi afzalliklarga ega:
1.
Katalizatorni reaktsion muhitdan ajratib olish oson (chunki katalizator tashuvchiga 
ulangan). Bu esa reaktsiyani istalgan vaqtda to'htatish va katalizatorni boshqa 
reaktsiyalarda qayta ishlatish imkonini beradi. Olinayotgan mahsulot toza hamda 
katalizator bilan aralashmagan holda bo'ladi.
17