Farmatsevtik biotexnologiya

 
 
Mustaqil ta’lim mavzulari 
Dars 
soatlari 
xajmi 
8−semestr 
1.
Zamonaviy dori vositalarini ishlab chiqarish: Qonni suyultiruvchi 
trombolitiklar va antikaogulyantlar. 
5 
2.
Biotexnologiya sanoatida GMP sistemasi.
5 
3.
Yangi dori vositalarini yaratilishida genomika va unga bog‘liq 
fanlarning ta’siri: gen chiplari, proteomika, tuzilmali genomika va 
farmokogenomika. 
5 
4.
Oqsillarning 
tuzilishi. 
Oqsillarning 
post 
translyasion 
modifikatsiyasi. 
5 
5.
Biotexnologiyada yuqumli va onkologik kasalliklarni diagnostika 
qilish va davolash. 
5 
6.
Biotexnologiya sanoatida individual fermentlar va multiferment 
komplekslar. Tarkibida ferment saqlovchi ferment preparatlar. 
5 
7.
Biotexnologiya 
va 
yangi 
analiz 
usullari. 
Biosensorlar. 
Biodatchiklar. 
5 
8.
Biotexnologik usulda olingan yangi materiallar(biopolimerlar va 
boshqalar). 
5 

---

120 
9.
Biomassa va energiya. Biomassadan energiya ishlab chiqarish. 
5 
10.
Polimerzanjirreaktsiyasiningmohiyati. 
5 
11.
Hujayrato`qimalaribiotexnologiyasi. 
5 
12.
Biotexnologik usulda olingan dorivositalarining genetik xavfsizligi 
5 
13.
Yerningxomashyoresurslari 
5 
14.
Zamonaviy genomikaning yutuqlari 
5 
15.
Gen markerlariniyaratish. 
6 
Ja’mi 
76 
 
 
 
 
Mustaqil o‘zlashtirilgan mavzular bo‘yicha talabalar tomonidan referatlar tayyorlanadi va 
uni taqdimoti tashkil qilinadi. 
 
Adhesion sites Site of 
association in Gram-
negative bacteria 
between the plasma 
membrane and the 
outer membrane; 
Bayer junction 
Sentrы ad rem
Sentrы coedinennыe
v gramnegativnыx 
bakteriyax mejdu 
plazmaticheskoy 
membranoy;
soedinenie Bayera. 
Adgczion qbmlar Tashqi va plazmatik 
membrana o'rtasidagi yopishish joyi; 
Bayer birikish joyi deb ham yuritiladi. 

---

121 
Aerobic Having 
molecular
oxygen present; 
growing in the 
presence of air 
Aerobnoe 
Imeyuщiy 
prisutsvie 
molekulyarnogo 
kisloroda; rost v 
prisutsviikisloroda. 
Aerobik Kislorodli muhit; kislorodli muhitda o'sish. 
Aerobic bacteria 
Bacteria requiring 
oxygen for growth 
Aerobnыe bakterii 
Bakterii, kotorыe 
neobxodim 
kislorod dlya rosta. 
Aerobik bakteriya o'sishi uchun kislorod talab qiladigan baklcriyalar. 
Aerobic respiration 
Metabolism involving 
a respiration parthway 
in which molecular 
oxygen serve as a 
terminal electron 
acceptor 
Aerobnыe dыxanie 
Metabolizm 
vklyuchayuщaya v 
sebe dixatelnuyu 
sep v kotorom 
molekulyarnыy 
kislorod slujit kak 
konechnыx 
xtektronnыy 
aksepor. 
Aerobik nafas olish Molekular kislorod terminal elektron akseptor vazifasini bajaradigan metabolizm. 
Activated sludge The 
active micro-
organisms formed 
during the activated 
sludge secondary 
sewage treatment 
process that are used 
as an inoculum for the 
next batch treatment 
Aktivnыe
mikroorganizmы 
sformirovannыe v 
protsesse 
vtorichnыy 
obrabotki otstoya 
stochnыx voda, 
kotorыe 
ispolzuetsya kak 
inokulum dlya 
sledu щego prones 
a obrabotki. 
Chiqindilami ikkilamchi qayta ishlash jarayonida hosil bo'lgan faol mikroorganizmlar bolib, chiqindi material larni qisman parchalaydi va keyingi 
bosqichga tayyorlaydi. 
ADP 
Adenosine 
diphosphate 
ADF 
Adenoein 
difosfat. 
ADF Adenozin difosfat 
Adrenaline Hormone 
secreted by the adrenal 
medulla 
to 
stress, 
causes a rise in blood 
pressure; used as a
 
Adrenalin Gormon 
sskretiruemыy 
nadpochechnikami 
v stresse, vыzыvaet 
povыshenie 
Adrenalin Buyrak usti
bezidan ajralib, stress
holatni vujudga keltiruvchi,
qon bosimini oshiruvchi gormon.
Shuningdck yurak stimulanti
Aerobes Micro-
organisms whose 
growth requires the 
presence of air or free 
oxygen 
Anaerobnыe
mikroorganizmы 
Mikroorganizmы, 
rastuщie tolko v 
prisutstvii kisloroda 
Anaerobmikroorganizmlar Faqatgina 
kislorodli muhitda o'sadigan 
mikroorganizmlar. 

---

122 
heart 
stimulant 
krovyanogo 
davleniya; 
ispolzuetsya 
kak 
serdechnыy 
stimulyant. 
sifatida ham ishlatiladi. 
Aminoacyl t-RNA 
Molecule tRNA that 
specific aminoacid 
binds to 3-end. 
Aminoatsil-tRNK 
Molekula tRNK, k 
3-konsu kotoroy 
prisoedinena 
spetsificheskaya 
aminokislota 
Amonoatsll-tRNK 3-oxiriga spetsifik aminokislota bog'lanadigan tRNK molekulasi. 
Biological control 
The deliberate use of 
one species of 
organism to control or 
eliminate populations 
of other organisms; 
used in the control of 
pest populations. 
Baokoitrol 
Protsess, v 
kotorom 
ispolzuetsya jivыe 
organizmы dlya 
ogranicheniya 
rosta i razvitiya 
patogennыx 
mikroorganizmov 
Bionazorat Patogcn mikroorganizmlami o'sishi va rivojlanizhini tirik organism lardan foydaiangan holda cheklash jarayoni. 
Dcnaturation The 
alteration 
in 
the 
characteristics of a 
organic 
substance, 
especially a protein, 
by physical or sep ical 
action; the loss of 
enzymatic 
activity 
due to modification of 
the tertiary protein 
structure. 
Denaturatsiya 
1) 
Rasxojdenie sepey 
dvuxsepochechnoy 
molekulы DNK ili 
RNK. 
2) 
Narushenie 
nativnoy 
konformatsii 
biologicheskoy 
makromolekul 
v 
rezultate 
razrushenie 
nekovaleignыx 
svyazey 
Denaturatsiya 1) Ikki zanjirli DNK yoki RNK molekulasinig ajralishi. 2) Biologik makromolekulalaming kovalent bo'lmagan bo'glarini uzilishi 
natijasida tabiiy kom formats iy a n ing buzilishi. 
Deoxiribonucleic acid 
(DNA) The carrier of 
genetic information; a 
type of nucleic acid 
occurring 
in 
cells, 
containing 
adenine, 
guanine, cyto- sine 
and thymine, and D2-
deoxiribose linked by 
phospbo- 
diester 
Dezoksirnbonuk- 
lennovaya 
kislota, 
DNK 
Polimer, 
sostoyaщiy 
iz 
dezoksiribo- 
nukleotndov 
Dezoksiribonuklcin 
kislota. DNK 
Genetik 
informatsiyani 
tashuvchi 
dezoksiribo- 
nukleotidlardan tashkil topgan 

---

123 
binds. 
Eucaryotes 
Cellular organisms 
having a mem- 
branebound nucleus 
within which the 
genome of the cell is 
stores as chromo-
somes composed of 
DNA; eukan otic 
organisms include 
algae, fungi, protozoa, 
plants, and animals. 
Eukariotы 
Organizm, u 
kotorыx; 1) 
imeetsya yadro, 
gde soderjatsya 
xromosomы; 2) v 
sitoplazme 
prisutstvuyut 
razlichnыe 
organellы- 
mitoxolrii. 
xlorollastы i t.d. K 
eukariotam 
otnosyatsya 
jivotnыe, rasteniya, 
gribы, nekotorыe 
vodorosli. 
Eukariotlar Yadrosi shakllangan, sito- plazmasida turli organoid lari bo'Igan (mitoxondriva. xloroplastlar) organizmlar. Ular o'z ichiga hayvon- 
lami. o'simliklami. zamburug'larni va ba'zi suvo'tlami oladi. 
Chimera 
Ximera 
organizm, 
vklyuchayuщiy 
kletki, v tkani i 
organы 
raznыx 
organizmov 
Ximera boshqa organizmning turli xil organlarini. To’qimalarini va hujayralarini o’zida jamlagan organism. 
Chitinase 
Xitinaza 
ferment 
sinteziruemыy 
rasteniyami 
pri 
zarajenii 
patogennыmi 
gribami. Gidrolizuet 
xitin 
kletochnoy 
stenki gribov 
Xitinazao’simliklarbirqanchapathogenzamburug’larbilankasallangandazamburug’larhujayradevoridagixitinnigidrolizlabnobudqiluvchifermentbo’lib. 
ko’pginabakteriyalardahavsintezlanadi. 
Chromogenicsubstrate Xromogennыy 
substrat 
veщestvo, 
preobretayuщee 
opredelennuyu 
okrasku 
posle 
raspщepleniya 
spetsificheskim 
fermentom 
Xromogen substratlar spesefik ferment ta’siridan so’ng rang beruvchi modda. 
Chromosome 
Xromosoma 
struktura 
osnovu 
kotoroy sostavlyaet 
kondensirovannaya
molekula 
DNK; 
nositel 
geneticheskoy 
XromosomaDNKmolekulazichjoylashganirsiyaxborotnitashuvchi. 
Eukariotlardahujayrayadrosiichidavaprokariotlardabevositasitoplazmadabo’ladiganstruktura. 

---

124 
informatsii. 
Chromosome jumping Prыjki 
po 
xromosome. Odin iz 
variantov 
metoda 
«progulki 
po 
xromosome», 
xarakterizuyuщiysya 
tem, chto v rezultate 
mutatsii markernыy 
gen, 
ispolzuyuщiysya 
dlya 
skrininga, 
peremeщaetsya chto 
pozvolyaet vыyavit 
novыe sseplennыe s 
nim genы 
Xromosoma bo’ylab sakrash skrining uchun qo’llaniladigan marker gen mutasiyasi natijasida 
Cistron 
Sistron 
geneticheskaya 
edinitsa, 
ekvivalentnaya genu 
i 
koldiruyuщaya 
otdelnыy belok 
Sistron gen va kodlanuvchi alohida oqsilga ekvivalent bo’lgan genetic birlik. 
Codon 
Kodon tri sosednыx 
nukleotida, 
kodiruyuщix 
opredelennuyu 
aminokislotu.
Kodon aminokislotani kodlovchi triplet nukleotidlar 
Cofermentation 
Kofermentatsiya 
odnovremennыy 
rost 
dvux 
mikroorganizmov v 
odnom bioreaktore 
Kofermentasiya bir bioreaktorda ikki xil mikroorganizmlarni o’sishi. 

---

125 
4. ILOVALAR 

---

126 
 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
SOG’LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
FARMATSEVTIK BIOTEXNOLOGIYA 
FAN DASTURI 
Bilim soxasi: 
Ta’lim sohasi:
Ta’lim 
yo‘nalishi: 
700000 Sog‘liqni saqlash va ijtimoiy ta’minot 
720000 Sog‘liqni saqlash 
5510600 - Sanoat farmatsiyasi (Farmatsevtik 
biotexnologiya); 
5510600 - Sanoat farmatsiyasi (dori vositalari); 
Toshkent–2019 

---

127 
O`zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligining 201__yil«___» ______ 
dagi «___» –sonli buyrug`ining____- ilovasi bilan fan dasturi ro`yxati 
tasdiqlangan. 
Fan dasturi O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi 
tibbiyot oliy va o‘rta mahsus kasb-xunar ta’lim muassasalari foaliyatini 
Muvofiqlashtiruvchi kengashining 20
__
yil “___”________ dagi “___” – sonli 
bayonnomasi bilan ma’qullangan. 
Fan dasturi Toshkent farmatsevtika instituti tomonidan ishlab chiqildi.