Farmakologiya

Farmakologiyaning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi. Farma-
kologiya fan sifatida ham tibbiy, ham biologik fanlar bilan
bog‘liq.
Farmakologiya dori vositalari bilan shug‘ullanadigan boshqa
bir qator fanlar bilan va, avvalo, farmatsevtik kimyo (dori
moddalarining kimyoviy tuzilishi, xossalari va boshqa masalalar
to‘g‘risidagi fan), texnologiya, (dori preparatlarini turli shaklda
tayyorlash qoidalari haqidagi fan) farmakognoziya – dorivor

---

10
o‘simliklar va qisman hayvonlarning mahsulotini (xomashyosi)
o‘rganadigan fan bilan uzviy bog‘langandir. Shu bilan bir
qatorda bir necha tibbiy-biologik fanlar bilan, birinchi galda
odam normal fiziologiyasi, biokimyo, mikrobiologiya, shuning-
dek, turli sohadagi klinik fanlar bilan chambarchas bog‘lan-
gandir.
Farmakologiya o‘z eksperimental va klinik tekshirishlariga,
odam organizmini obyekt qilib oladigan bo‘lgani uchun, rav-
shanki, fiziologiya ma’lumotlariga asoslanadi. Farmakologiya
bemorlarga davo ko‘rsatishni oxirgi maqsad qilib qo‘yganligidan,
u patologik fiziologiya tajriba usullaridan keng foydalanadi.
Biokimyoviy jarayonlarni inobatga olgan holda, dori vositalari-
ning organizmga qay tariqa ta’sir ko‘rsatishi – ta’sir mexanizmi
aniqlanadi.
Farmakologiyaning klinik fanlarga yaqin turishi, yonda-
shishi tamomila ravshandir. Dori vositalarining davo ko‘rsatishi,
naf qilishi to‘g‘risida so‘nggi va hal etuvchi xulosani klinik
tekshirishlar  natijasi ko‘rsatadi. Farmakologik izlanishlar shu
klinikaning manfaatlarini ko‘zlab olib boriladi.
Farmatsiya fanlaridan farmkimyo yangi dorilarni topish va
ular biologik faolligining kimyoviy tuzilishi bilan bog‘liq
tomonlarini o‘rganadi. Dorivor o‘simliklardan olingan va
tayyorlangan preparatlarni farmakologik o‘rganishda farmakog-
noziya ma’lumotlari ahamiyatga ega.
Farmakologiyaning rivojlanishi ushbu fanlarning, ayniqsa,
kimyo, biokimyo fanlarining yutuqlari bilan bog‘liq. Shu bilan
birga tibbiy fanlarning rivojlanishi farmakologiyaning rivojla-
nishiga bog‘liq. Chunonchi, farmakologik moddalar yordamida
turli organlar va sistemalarning faoliyatini o‘rganish va
boshqarish, patologik jarayonlarning kelib chiqish sabablarini
aniqlash va ularni bartaraf etishga erishildi. Bunga misol
tariqasida, og‘riq qoldiruvchi vositalarning topilishi xirurgiyada,
antibiotiklarning olinishi yuqumli kasalliklarga qarshi kurashda
samarali bo‘lib chiqdi va boshqalar.

---

11