Farmakologiya

Silga qarshi dori vositalari
Sil kasalligi surunkali yuqumli xastalik bo‘lib, uni 1882-
yili R. Kox aniqlagan mikobakteriyalar keltirib chiqaradi. Ular
tananing hamma a’zolarini va to‘qimalarini, lekin ko‘pincha
o‘pkani va qisman buyrakni jarohatlaydi.
Sil kasalligida davo sifatida ko‘p dori preparatlaridan foy-
dalanilib, ular kimyoviy tuzilishi va ta’sir mexanizmi, ishla-
tilishi, berilishi bo‘yicha turlicha. Ayrimlari sintetik va yarim-
sintetik preparatlar, ba’zilari esa antibiotiklar guruhiga taalluqli.
Ushbu dori preparatlarining asosiy farmakologik ta’siri sil
kasalligining qo‘zg‘atuvchisi bo‘lgan mikobakteriyalarga qaratil-
gan bo‘lib, asosan, bakteriostatik ta’sir ko‘rsatadi. Natijada
ularning o‘sishi va ko‘payishi sekinlashadi, to‘xtaydi. Kasallik
tufayli kelib chiqqan tananing zaharlanish (intoksikatsiya)
belgilari (haroratning ko‘tarilishi, ozib ketish, ishtahaning
yomonlashishi, kechalari terlash va boshqalar) asta-sekin
yo‘qolib boradi.
Mikobakteriyalarning kimyoterapevtik dori moddalariga va
kislotali sharoitga chidamliligi ularning qobig‘i bir necha liðoid
qavatlardan tashkil topganligi bilan izohlanadi. Natijada
ko‘pchilik qo‘llaniladigan preparatlar mikrob tanasiga yetarlicha
kira olmaydi. Uning hujayra ichki tuzilishiga ta’siri yuzaga
chiqmaydi. Bundan tashqari, mikobakteriyalar keltirib
chiqargan to‘qimaning yallig‘lanishi, jarohatlanishi natijasida
shu to‘qima qon tomirlarining kam bo‘lishi bilan xarakterlanadi.
Shu tufayli preparatlarning to‘qimalardagi bakteriyalarga ta’siri
samarali bo‘lmaydi. Buni hisobga olgan holda bemorlarni ushbu
preparatlar bilan davolashning o‘ziga xos usuli yaratiladi.
Silga qarshi ta’sir etadigan kimyoterapevtik preparatlar
turlicha bo‘lgani uchun va ko‘pchilikni tashkil etgani sababli
ular kasallikning shakliga va kechishiga qarab ishlatilishi va
berilishi bo‘yicha tasniflanadi. Ushbu tasnifga binoan ular ikki
qatorga bo‘linadi.