Farmakologiya

Antiagregantlar.
Diðiridamol (Kurantil) — koronar tomirlarni kengaytiruv-
chi vosita, antiagregantlik xususiyati ham bor. Fosfodiesterazani
susaytirib, trombotsitlarda SAMF miqdorini oshiradi. Bundan

---

276
tashqari, trombotsitlar agregatsiyasini tormozlovchi adenozin
ta’sirini oshiradi. Ko‘pincha diðiridamol bilvosita ta’sirga ega
antikoagulantlar bilan birga tavsiya etiladi.
Asetilsalitsilat kislota — siklooksigenaza ingibitori hisobla-
nib, u siklik endoperoksidlar va ularning metabolitlari —
tromboksan va prostatsiklinning sintezini buzadi. Shu sababli
prostatsiklinning susayishi uzoq davom etmaydi.
Asetilsalitsilat kislotaning ta’siri yoshga bog‘liq. Yoshlarda
kichik dozada, qariyalarda esa barcha dozalarda qon oqish vaqtini
uzaytiradi. Òromblar hosil bo‘lishini tormozlaydi.
Fibrinolitiklar  hosil bo‘lgan fibrin iðlarini yemirib yuborish
xususiyatiga ega. Ularning ta’siri fiziologik fibrinolizinni
kuchaytirish yoki yetishmayotgan fibrinolizinning o‘rnini
bosish bilan bog‘liq. Fibrinolizin proteolitik ferment hisoblanib,
doimo qonda nofaol shaklda (profibrinolizin) bo‘ladi. Uning
ta’sirida tromb hosil bo‘lishi tormozlanadi.
Fibrinolitik modda sifatida ishlatiladigan preparatlardan
streptaza, streptokinaza va urokinaza samaralidir. Streptokinazani
gemolitik streptokokklar ishlab chiqaradi. Profibrinolizinning
fibrinolizinga o‘tishini tezlashtirib, trombni yemiradi. Bu prepa-
rat ta’sirida, asosan, yangi hosil bo‘lgan tromblar yemirilib,
eskilari o‘zgarishsiz qoladi. Streptokinaza venaga yuboriladi.
Òa’sir birligi bilan o‘lchanadi. Streptaza nomi bilan ham
chiqariladi.
Streptodekaza streptoliaza singari ta’sir etadi, ta’sir mud-
dati ancha uzoq (48—72 soat).
Urokinaza fibrinolitik ta’sirga ega. U peshobdan olinadi.
Streptokinazaga nisbatan nojo‘ya ta’siri kam.
Fibrinolitik preparatlar tromboflebit, tromboembolik holat-
larida, miokarb infarktida, asosan, geparin bilan birga qo‘lla-
niladi.
Gemostatiklar — qon ivishini tezlashtiradigan vositalardir.
Ular qon ketishini to‘xtatish maqsadida qo‘llaniladi. Ularga
fibrinolizinni to‘suvchi moddalar (aminokapron kislota,
kontrikal) va tabiiy kelib chiqishga ega vositalar misol bo‘ladi.
Kalsiy tuzlari  ta’sirida protrombin fermentining faolligi
oshadi va trombinga o‘tishi ta’minlanadi. Bundan tashqari,
kalsiy qon tomirlar devorini mustahkamlaydi, uning qisqari-
shini osonlashtiradi.

---

277