Farmakologiya

32- rasm. Koagulant va antikoagulantlarning qon
ivish tizimiga ta’sir etish mexanizmi.
Neodikumarin,
fenilin,
omefin, sinkumar
Vikasol,
metinon
Geparin
Girudin
Na sitrat
Trombin
Fibrinogen
Fibrin
Vit.K
Protrombin

Trombokinaza
Ca
++
 ioni

---

273
ivishi jarayonini kuchaytirib, tromblar hosil bo‘la boshlaydi.
Bu jarayon, asosan, quyidagi davrlardan tashkil topgan:
a) tromboplastinning ajralishi (kalsiy ionlari ishtirokida);
b) protrombinning trombinga aylanishi;
d) fibrinogenning fibringa o‘tishi va fibrinning polimeri-
zatsiyasi. Shunday qilib, qon tomirlarining jarohatlangan joyi
fibrin iðlari bilan berkilib, qon oqishi to‘xtaydi.
Ayrim hollarda qonning ushbu fiziologik jarayoni izdan
chiqib, kutilmagan ko‘ngilsiz asoratlar kelib chiqishi mumkin.
Bunday hollarda asoratlarning turi va kechishiga qarab turli xil
dori vositalari qo‘llaniladi.
Qon ivishiga ta’sir etadigan moddalar:
1. Antikoagulantlar:
a) bevosita ta’sir qiluvchi antikoagulantlar:
— fraksiyalanmagan geparin preparatlari — geparin, geparin
malhami;
— kichik molekulali geparin preparatlari — fraksiðarin, nat-
riy enoksaparin;
b) bilvosita ta’sir etuvchi antikoagulantlar: neodikumarin,
fepromaron, asenokumarol, fenilin;
d) fibrinolitik-trombolitiklar: streptokinaza, streptodekaza,
urokinaza, seliaza, fibrinolizin;
e) antiagregantlar: tiklopidin, prostatsiklin, diðiridamol,
asetilsalitsilat kislota, trental.
2. Gemostatiklar (Koagulantlar):
a) geparin antagonistlari — protamin sulfat;
b) fibrinoliz ingibitorlari — aminokapron kislota, amben;
d) hayvonlardan olingan preparatlar — fibrinogen, trom-
bin, kollagenli gemostatik gubka, jellaplastan;
e) o‘simliklardan olingan preparatlar — gangituvchi bozul-
bang, bo‘ymodaron, arnika gullari, shaftoli bargli toron,
bodrezak po‘stlog‘i, gazandao‘t barglari;
f) tromb hosil qiluvchilar — detsilat, vikasol.