Farmakologiya

kobalt (koamid), mis (gemostimulin) preparatlari ham
ishlatiladi. Ular eritropoezni kuchaytiradi va temirning gemoglo-
bin sintezida qatnashishini ta’minlaydi.
Giðerxrom kamqonlikda beriladigan dorilar. 1929-yilda Kasl
birinchi marotaba qon ishlab chiqarilishi ovqat tarkibidagi omilga
(tashqi omil) bog‘liqligini aniqladi. Bu omil me’daga tush-
gandan keyin shilliq pardadagi oqsil mukoproteid (ichki omil)
bilan birlashib, ichakdan qonga so‘riladi va jigarga yig‘ilib,
eritropoezda ishtirok etadi. 1948-yilda jigar ekstraktidan Kaslning
„tashqi omil“i hisoblangan B
12
 ajratib olindi. Ushbu vitamin-
ning tuzilishi ancha murakkab bo‘lib, tarkibida kobalt saqlagan
kimyoviy birikma bo‘lgani uchun uni sianokobalamin deb ham
yuritiladi. Vitamin B
12
 qisman odamning yo‘g‘on ichagida
bo‘ladigan mikroblar tomonidan ishlab chiqariladi. Asosan, u
go‘sht, tuxum, jigar, sut mahsulotlari bilan organizmga tushadi.
Vitamin B
12 
ning fiziologik ahamiyati shundan iboratki, u
nuklein kislotalar biosintezida qatnashadi. Shuning uchun ham
u giðerxrom kamqonlikni qaytara oladi: kasallik tufayli buzilgan
qon manzarasini (eritrotsitlarni) odatdagi holga keltiradi,
ko‘mikda patologik eritrotsitlar ishlab chiqarilishiga barham
beradi.  Sianokobalamin o‘z ta’siri bilan kamqonlik tufayli ro‘y
bergan me’da-ichak faoliyatining o‘zgarishini, nevrologik
belgilarni bartaraf etadi. Bundan tashqari, vitamin B
12
karbonsuv va yog‘ almashinuvi jarayoni uchun zarur. Shuning

---

269
uchun u kamqonlikdan boshqa ko‘p kasalliklarda ham
qo‘llaniladi. Masalan, jigar kasalliklarida (gepatitlarda), asab
tizimining yallig‘lanishida (nevritlar, falajlik holati), nur
kasalligida.
Ushbu vitamin 50—100 mkg miqdorida 2—3 kunda bir
marta, keyinchalik esa 100 mkg dan 1 oyda 1—2 marta
yuboriladi. Davo qilish davrida bemor qonini tekshirib turish
tavsiya etiladi. Giðerxrom kamqonlikda folat kislota ham keng
qo‘llaniladi. Chunki, u vitamin C ishtirokida tanada folein
kislotaga o‘tib, nuklein kislotalar sintezi uchun zarur bo‘lgan
purin va pirimidin birikmalarining sintezini ta’minlaydi.
Shunday qilib, vitamin B
12
 va folat kislota fiziologik ahamiyati
bo‘yicha bir-biriga yaqin bo‘lib, nuklein kislotalari va oqsillar-
ning sintezi uchun zarur.  Giðerxrom kamqonlikda ular birga
yuborilganda foydali bo‘ladi. Folat kislota giðerxrom kamqon-
likni vitamin B
12
 bilan davolashda, makrotsitar kamqonlikda,
spru kasalligida (ich ketishi, tilning yallig‘lanishi, kam-
qonlik), homiladorlarda va bolalarda uchraydigan kamqonlikda
beriladi.