Farmakologiya

Osmotik diuretiklar deb, shunday kimyoviy moddalarga
aytiladiki, ular tanaga yuborilganda peshob bilan o‘zgarmagan
holda chiqib, peshob miqdorini oshiradi. Ular buyrak kanalcha-
larining proksimal qismida qayta so‘rilmaydi yoki kam so‘riladi.
Kanalchalarda esa shu sababli osmotik bosim ortadi va
elektrolitlar bilan suvning so‘rilishiga yo‘l qo‘ymaydi. Natijada
peshobning miqdori ko‘payadi (asosan, natriy hisobiga).
Osmotik diuretiklarga mannitol va mochevina misol bo‘ladi. Ular
venaga yuborilganda peshob haydovchi samarasi tez yuzaga
chiqadi. Ular yuqori konsentratsiyada (20—30%) yuborilganda
esa qonda osmotik bosimni oshiradi, to‘qimadagi suvlar qonga
o‘tadi va undan keyin buyraklar orqali chiqariladi. Preparat-
larning bunday ta’siri, asosan, miya shikastlanganda miya

---

238
to‘qimasi shishini kamaytirish uchun (degidratatsion terapiya),
o‘pka to‘qimasi shishganida qo‘llaniladi.
Bu preparatlar jarohatlanish va kuyish oqibatida bo‘ladigan
karaxtlik (shok)da, tana zaharlanganda, gemoliz holatlarida keng
qo‘llaniladi. Bundan asosiy maqsad, tanadagi zaharli va keraksiz
moddalarni chiqarib tashlashdir. Osmotik diuretiklar 5—10% li
eritma holida bir kecha-kunduzda 3—5 l tomchilab venaga
yuboriladi.