Farmakologiya

Peshob toshlari hosil bo‘lishini
to‘xtatuvchi vositalar
Bularga allopurinol, etamid, allomaron, silfinpirazon,
kebuzon, urodan, magurlit, sistenal, avisan, urolesan,
fitolizin preparatlari kiradi. Peshob kislotasining qondagi miq-
dori har xil sabablarga ko‘ra purin almashinuvining buzilishi
natijasida uratlarning qondagi miqdori ko‘tarilsa u to‘qi-
malarga (shu jumladan, bo‘g‘imlarga) o‘tira boshlaydi (podag-
ra). Buyraklarda va peshob yo‘llarida esa tosh hosil bo‘lishi
mumkin.
Podagraning o‘tkir xurujida yallig‘lanishga qarshi ta’sir
ko‘rsatadigan dorilar (butadion, indometatsin, brufen, KÒG,
glukokortikoidlar) beriladi. Xuruj paytida va xuruj bo‘lmagan
davrda peshob kislota tuzlarini tanadan chiqarib yuboradigan
dorilar ham ishlatiladi. Ushbu preparatlar qatoriga salitsilatlar
(natriy salitsilat, asetilsalitsil kislota), etamid (sulfamidbenzoy
kislota unumi) kiradi. Bu preparatlarning ta’sir mexanizmi
kanalchalarda peshob kislotaning reabsorbsiyasini tormozlashi
bilan bog‘liq. Salitsilatlar ta’sirida peshob kislotaning ajralishi

---

240
2 baravar ortadi. Lekin bu preparatlarning nojo‘ya ta’siri
bo‘lgani uchun uzoq ishlatib bo‘lmaydi. Shu sababli ularning
o‘rniga etamid preparati berilishi mumkin. Etamid zaharsiz,
10—12 kun davomida beriladi, keyin 5—7 kun tanaffus
qilinadi, podagra xurujida berilmaydi. Preparat ta’sirida peshobda
uratlarning miqdori ortgani sababli tosh hosil bo‘lishiga yo‘l
qo‘ymaslik maqsadida ko‘p suv va ishqoriy mineral suvlar
tavsiya etiladi. Buyraklarda tosh hosil bo‘lishining yana bir
sababi minerallar almashinuvining buzilishi hamda vitamin A
ning yetishmasligidir. Peshob tarkibidagi ko‘pchilik yomon
eriydigan moddalar pH o‘zgarganda cho‘ka boshlab, qum hosil
qiladi.
Buyrak-tosh kasalligini davolashga qaratilgan quyidagi
usullar mavjud: a) peshobning pH muhitini o‘zgartiradigan
moddalar (kislotali yoki ishqoriy muhitga), b) mikroblarga
qarshi dorilar, d) spazmolitiklar.
Peshob muhiti kislotali bo‘lganida uratlar, sulfanilamidlar,
oksalatlar tosh hosil qiladi. Ishqoriy muhitda esa fosfatlar,
karbonatlar, oksalatlar cho‘kma tarkibida bo‘ladi.
Peshobda kislotali muhit bo‘lishi uchun bor kislota (0,5 g
dan ovqatdan keyin 2—3 marta), ammoniy xlorid (1—2 g
dan kuniga 4—5 marta), peshobni ishqoriy muhitga o‘tkazish
uchun esa natriy bikarbonat (1 g dan kuniga 4—5 marta),
magurlit beriladi.
Spazmolitiklardan miotrop ta’sir etadigan preparatlar
(papaverin, no-shpa, dibazol), M-xolinoblokatorlar (atropin,
platifillin, metatsin) va ko‘pincha o‘simliklardan olingan dorilar
(avisan, fitolizin, marelin, sistenal va boshqalar) beriladi.
O‘simlik preparatlarining ko‘pchiligi peshob haydovchi,
yallig‘lanishga qarshi, mikroblarga qarshi va spazmolitik ta’sir
ko‘rsatib, peshob yo‘lidagi toshlarning chiqib ketishiga imkon
yaratadi. Buyrak-tosh kasalligi xurujida og‘riq qoldiradigan
(morfin, promedol, analgin, baralgin), spazmolitik va M-
xolinoblokatorlar (atropin, platifillin, no-shpa) ishlatiladi.