Farmakologiya

Vermoks preparati gelmintlar (askaridoz, enterobioz va
boshqalar)ga ta’siri va ishlatilishi bo‘yicha dekarisga o‘xshash.
Shu maqsadda piðerazin adiðinat ham keng qo‘llaniladi.
Uning ta’siri ko‘proq askaridozda va enterobiozda yaxshi yuzaga
chiqadi. Dorining ta’siri natijasida gelmintlarning mushaklari
falajlanib, harakatlanish qobiliyati yo‘qoladi va ular najas bilan
falaj holda chiqariladi. Piðerazinning naf qilishi 90—100% ga
yetadi. Uni berishda parhez qilish va surgi dorilar qo‘llash talab
qilinmaydi (qabziyatda surgilar berilsa bo‘ladi). Preparat 1—2
martadan 2 kun davomida buyuriladi.
Ayrim holatlarda noxush ta’siri (ko‘ngil aynishi, qorin
og‘rig‘i, bosh og‘rig‘i va boshqalar) bo‘lib turadi. Ushbu
antigelmintlar guruhiga naftamon, pirantel preparatlari ham
taalluqli.
Yassi gijjalarni (sestodalar) ichakdan haydash (keng lenta-
simon difillobatrioz, qurollangan sepen — tenioz, qurol-
lanmagan sepen — teniarinxoz) va davo maqsadida fenasal,
dixlorofen va boshqa vositalar qo‘llanadi.
Fenasal lentasimon gijjalarga ta’sir etib, ularning qobig‘ini
yumshatadi, natijada tanasini ichakdagi proteolitik fermentlar
yemiradi, parazit mushaklari falajlanadi. Dori ichak shilliq

---

348
pardasini ta’sirlamaydi, kam miqdorda so‘riladi. Shuning uchun
ham tana uchun zaharli bo‘lmaydi va 80—90% gijjalardan xoli
qiladi. Fenesalning boshqa preparatlarga nisbatan (akrixin,
defezil) samarasi kuchliroq. Fenesalning kamchiligi uni qabul
qilish uchun bemor maxsus tayyorgarlik ko‘rishi shart
(kechqurun ovqat yeyilmaydi, choy va meva sharbatlari
beriladi, klizma qilinadi). Preparat ertalab nahorda iste’mol
qilinadi. Òeniozni davolashdan keyin tuzli surgi dorilar berilishi
shart.
Dixlorofen veterinariya amaliyotida uy hayvonlarida
uchraydigan lentasimon gijjalarni haydash uchun ishlatiladi.
Odamda uchraydigan ayrim gijjalarga (mikrofilariya) ham
nisbatan yaxshi ta’sir ko‘rsatadi. Preparatning ta’siri natijasida
gijjalar halok bo‘ladi. Surgi dori berish talab qilinmaydi.
Dixlorofen noxush holatlarni keltirib chiqarishi mumkin
(teri toshmalari, ko‘ngil aynishi, qayt qilish, qorin sanchig‘i).
Erkak paporotnigi o‘simligidan toza holda olingan de-
zaspidin, flavespidin kislota va boshqalarning lentasimon
gijjalarga nisbatan ta’siri ancha kuchliligi aniqlangan.