Farmakologiya

H
2
-gistaminoblokatorlar. Ma’lumki, xlorid kislota ishlab
chiqaradigan pariyetal hujayralar faoliyati H
2
-gistaminoretsep-
torlar, M-xolinoretseptorlar va gastrenergik retseptorlar orqali
boshqariladi. Yuqorida qayd etilgan antatsidlar me’da bo‘shlig‘iga
ajralib chiqqan xlorid kislotani neytrallasa, H
2
-gistaminoblo-
katorlar va M-xolinoblokatorlar ushbu kislotaning ishlab chi-
qarilishini kamaytiradi. Chunki H
2
-gistaminoblokatorlar H
2
-
gistaminoretseptorlarni to‘sib, gistaminning kislota ishlab chiqa-
rilishiga bo‘lgan ta’sirini yo‘qotadi. M- xolinoblokatorlar esa M-
xolinoretseptorlarni bloklab, adashgan nervning kislota ishlab
chiqarilishiga ta’sirini to‘sadi. Natijada ikkala holda ham xlorid
kislota ajralishi keskin kamayadi.
H
2
- gistaminoblokatorlarga simetidin, ranitidin, famotidin,
nizatidinlar, M- xolinoblokatorlarga esa atropin, platifillin, bel-
ladonna, gastrozepin va boshqalar kiradi. H
2
- gistaminobloka-
torlar me’da va 12 barmoq ichak yara kasalligida ancha samarali
dori vositalari hisoblanadi.
Bundan tashqari, ushbu retseptorlarga ta’sir etmay, faqat
xlorid kislota sintezining oxirgi bosqichini to‘xtatadigan proton
kanali susaytiruvchilari ham mavjud. Ularga omeprazol, aprazol,
lanaoprazol va boshqalar kiradi.
Omeprazol me’da va 12 barmoq ichak yara kasalligini
davolashda keng qo‘llaniladi. Omeprazol tanada faqat bazal
hujayralar sohasida faollashib, me’dani ham bazal, ham
qo‘zg‘atilgan (ovqat yoki dorilar bilan) keskin sekretsiyasini
kamaytiradi.
Omeprazol kuniga 1 mahal kechqurun, uyquga yotishdan
oldin beriladi.
Nojo‘ya ta’siri: dispepsiyalar, bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi,
yo‘tal, yelkada og‘riq, ichaklar faoliyatining buzilishi.
Me’da va 12 barmoq ichak yara kasalligida gastroprotektorlar
(karbenoksolon, mizoprostol, sukralfat) va antibakterial prepa-
ratlar ham (metronidazol) keng qo‘llanilmoqda.
Yara kasalligining og‘ir asoratlari (perforatsiya — yaraning
teshilishi, qon ketishi, o‘smaga aylanishi, chandiqlanish sababli
ovqatni ichakka o‘tishining qiyinlashishi) jarrohlik yo‘li bilan
davolanadi.

---

248