Farg‘ona politexnika instituti “Elektronika va asbobsozlik” kafedrasi

R
1
 
bilan ketma ket 
tebranuvchi kontur tashkil etuvchi 
SI 
kichik sig‘imli, katta induktivli 
LI 
dan iborat. 
SHuningdek sxemaga kvars ushlab turuvchi sig‘imi 
SO
kiradi. Bunday ekvivalent 
sxema rezonansning ikki nuqtasiga ega: 
3.6-rasm.Kvarsli rezonatr. 
Ketmaket konturning rezonans nuqtasi:
1
1
2
1
C
L
п
f
s

va parallel konturning rezonans nuqtasi:
0
1
0
1
1
2
1
C
C
C
C
L
П
f
p



Bu rezonans chastotalar nisbat bilan bog‘liq:








0
1
2
1
C
C
f
f
s
p
Parallel konturning rezonansida rezonatorning to‘liq qarshiligi Z maksimumga 
etadi, ketma-ketlik rezonatorida esa – minimal bo‘ladi (3.11-rasm).Ikkala rezonatorli 
nuqtalar avtogeneratorlar sxemasida chastotalarning stabillashtirishi uchun ishaltiladi. 

---

42 
- - 
3.7-rasm.Kvars avtogeneratori 
Kvars avtogeneratorlar sxemasining turli xili mavjud. Bunday sxemalarda toq 
mexanik garmoniklarda qo‘zg‘aydigan kvarsli rezonatorlar ko‘p holatlarda 
ketmaketlik rezonansda ishlaydi.
Bunday tipdagi sxemalar tashqi ta’sirlarga kam bog‘liq va chastotaning yuqori 
stabilligini ta’minlaydi. Sxemada kvars generatoriga ega kontur, yonbag‘ri 
chastotalarini so‘ndirishini ishonchli va tebranishlar barqarorligini ta’minlaydi. 3.12-
rasmda maydon tranzistoridagi kvars generatorining sxemasi keltirilgan. 
3.8-rasm. Kvarsli rezonator 
Kvarsli sxemada teskari bog‘lama zanjirida kvarsli rezonator odatda asosiy 
chastotasida qo‘zg‘aydi. Avtogenerator kvarsning ketma-ketlik rezonans chastotasiga 
(yoki unga karraliligida) yaqin chastotasida qo‘zg‘oladi, chunki bunda uning 
qarshiligi kam va teskari bog‘lama zanjiri berk bo‘lib qoladi. Rezonanslidan farq 
qiladigan barcha boshqa chastotalarda teskari bog‘lama zanjirning qarshiligi uncha 
katta emas va o‘z-o‘zini qo‘zg‘otishi bo‘lolmaydi. Bu sxemaning asosiy ustunligi 
avtotebranish chastotalarining yuqori stabilligida, garmonikada kvars rezonatori 
ishlaganida chastotalari 150 MGs gacha bo‘lgan chastotalarni olish imkoniyatining 
mavjudligidadir. 

---

43 
- -