Farg’ona Davlat Universiteti Tabiy Fanlar Fakulteti Kimyo O’qitish metodikasi talabasi Sharipova Madinahoning Kimyo tarixi fanidan Mustaqil ishi

FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI TABIY FANLAR FAKULTETI KIMYO O’QITISH METODIKASI TALABASI SHARIPOVA MADINAXONING KIMYO TARIXI FANIDAN MAVZU: Kimyoda gaz qonunlarining yaratilishi MUSTAQIL ISHI

Gaz qomnunlari asosan ikki xil gaz :ideal va real gazlarga bo’linib o’rganiladi . Ideal gaz – bosim (P), temperatura (T), va hajm(V) o’zgarmas, yani narmal sharoitda bolgan holatdagi gaz . Narmal sharoit deb Pn =101325 Pa=101,3 k Pa normal bosim va Tn=273K=0 Ctemperatura qabul qlinganda Real gaz- bosim ,temperatura yoki hajimlarning birortasi o’zgargan holatdagi gaz. Gazsimon moddalar bilan bog’liq hisoblashlarga doir kimyoviy masalalarni yechish uchun quyidagi gaz qonunlaridan foydalaniladi: Avagadro qonuni- bir hil sharoitda ya’ni bir hil temperatura va bir xil bosimda teng hajimda olingan gazlarda molekulalar soni teng bo’ladi. Bu son Avagadro soni deyiladi va Na=6,02*10 23 1/ mol ga teng.

1860- yilda kimyogarlarning Karlsruedagi xalqaro syezdida Avagadro ta’limoti umum tomonidan etirof etildi . Syezd atom - molekular talimotining rivojlanishiga kuchli turki boldi lekin bu ta’limot D.I.Mendeleyev kimyoviy elementlarining davriy qonunini kash etgandan keyin, ayniqsa tez rivojlanadi Avagadro qonuni asosida gazsimon moddalarnig moliyar masalari aniqlanadi Gaz molekulalarining massasi qancha katta bolsa , bir xil hajimdagi gazning massasi shuncha katta bo’ladi . Gazlarning teng hajimlarida bir hil sharoitda molekulalar soni, binobarin gazlarning mo’lar soni bir xil bo’ladi . Gazlarning ten hajimlari massalarning nisbati ularning molyar moliyar massalariga teng

Bir gaz muayyan massasining xuddi shunday hajimdagi ikkinchi gaz ( o’sha sharoitlarda olingan ) mqassasiga nisbati birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va D harifi bilan belgilanadi :

• Bir gaz muayyan massasining xuddi shunday hajimdagi ikkinchi gaz ( o’sha sharoitlarda olingan ) mqassasiga nisbati birinchi gazning ikkinchi gazga nisbatan zichligi deyiladi va D harifi bilan belgilanadi :
• Moddaning gaz holatidagi moliyar massasi uning vodorod bo’yicha zichligining ikkiga kopaytirilganiga teng .

Boyl Mariott qonuni

• Berilgan miqdordagi gazning o’zgarmas temperaturadagi hajmi shu gazning bosimiga proporsionaldur.
• Pv = const,
• Bu yerda p – bosim v- o’zgarmas hajm.