Ideal gaz qonunlari. 1860 yilda Germaniyaning Karlsrue shahrida chaqirilgan kimyogarlarning Xalqaro s’ezdida «atom», «molekula»



Download 21,16 Kb.
Sana01.01.2022
Hajmi21,16 Kb.
#304832
Bog'liq
Ideal gaz qonunlari


Ideal gaz qonunlari.

1860 yilda Germaniyaning Karlsrue shahrida chaqirilgan kimyogarlarning Xalqaro s’ezdida «atom», «molekula» va «ekvivalent» tushunchalariga aniq ta’rif berildi. Shundan keyin atom va molekula tushunchalari asosida atom-molekulyar ta’limot yaratildi. Gaz holatidagi moddani tavsiflash faqat ekvivalentlar qonuni bilan cheklanmaydi; Avogadro, Sharl, Gey-Lyussak va Boyl-Mariott qonunlariga ham bo‘ysunadi. Avogadro qonuni: o‘zgarmas bosim va o‘zgarmas temperaturada hamma gazlarning baravar hajmida bir xil miqdorda molekulalar (yoki gazning mol miqdorlari) bo‘ladi. Binobarin, har qanday gazning hajmi uning mol sonlariga proporcionaldir:


v=(constn)R,T yoki V1/V2=n1/n2

bunda: n, va n2 — gazning V} va V2 hajmlardagi mol sonlari, R,T indekslari shu fizik kattaliklar doimiy qolgan holatini anglatadi.


Sharl — Gey-Lyussak qonuniga muvofiq:
a) o‘zgarmas bosimda o‘zgarmas gaz massasidan hajmi gazning absolyut temperaturasiga proporcional bo‘ladi:

V=(constT)r,m  yoki  

bu yerda: T-273.15+t0; uni darajaning Kelvin shkalasi deyiladi (K harfi bilan yoziladi).
b) o‘zgarmas hajmda o‘zgarmas gaz massasining bosimi gazning absolyut temperaturasiga proporcional bo‘ladi:

R=(constT)V,m  yoki 


Gazning bosimi, hajmi va temperaturasi orasidagi bog‘lanish ideal gazning holat tenglamasi yoki ^ Klapeyron tenglamasi bilan ifodalanadi:

Fizikada gazning normal holati deb, uning T=273,15 K va R=101,325 kPa bosimdagi holati qabul qilingan.


Gazning hajmini normal sharoitga keltirish uchun formuladan kelib chiqadigan tenglamadan foydalaniladi:

Bu formulada V gazning tajriba sharoitidagi bosim va temperatura T (273,15+t0 dagi) hajmi. Yuqorida keltirilgan tenglamaning chap tomoni bir mol gazga ta’luqli bo‘lib, o‘ng tomoni esa gazning massasiga bog‘liq bo‘ladi. Xaqiqatdan ham R=101,325 kPa, T=273,15 K da V0=22,41410-3 m3 (yoki 22,4 l) bo‘ladi. Bu hajm gazning molyar hajmi (ba’zan K ko‘rinishda belgilanadi) deb ataladi. Tenglamaning chap tomoninini R harfi bilan belgilaymiz. U holda bir mol ideal gaz uchun:


PV=RT
mol gaz uchun RV=pRT yoki RV = m/MRT ga ega bo‘lamiz.
Bu tenglama Klapeyron-Mendeleev tenglamasi nomi bilan yuritiladi (bu yerda: m - gazning massasiM— uning mollekulyar massasi. m:M=p—mol soni). Bu tenglamadagi R—gazning unniversal doimiysi deb ataladi. Uying qiymatini hisoblash qiyin emas.
1) I mol gaz standart sharoitda (273,15 K va 1 atm. bosimda) 22,4 l hajmni egallashidan foydalanib, R ning qiymatini hisoblaymiz:

2) 1 atmosfera —Yernnng tortish kuchi tezlanishi g=980,67 sm*s-2 bo‘lgan joyidagi 76 sm simob ustuni bosimiga teng, ya’ni:


1 atm=0,76 m-13,595 *103 kg-m-3*980,67 m*s-2 = 101325 kg*m-1s2=101325Nm-2=101,325kPa.
Binobarin,
bo‘ladi.

Endi ideal gaz uchun ta’rif beramiz: xar qanday bosim va xar qanday temperaturada Klapeyron Mendeleev tenglamasiga bo‘ysunadigan gaz, ideal gaz deb ataladi.


Universal gaz doimiysining fizik ma’nosi: R ning qiymati o‘zgarmas bosimda 1 mol gaz 10 isitilganda uning kengayishi uchun bajaradigan ishga tengdir. Faraz qilaylik temperaturasi T bo‘lgan 1 mol gaz P bosimda (T+1) temperaturaga qadar isitilsin. U holda gazning dastlabki va oxirgi holatlari uchun Klapeyron tenglamasi quyidagicha yoziladi:
RV1=RT; PV2=R(T+1)
Agar, RVdan RV1 ni ayirib tashlasak,
RV- RV= R(T+1) – RT = R(V- V1) = Rv=R
kelib chiqadi.
Kimyoning asosiy tushunchalari. Atom molekulyar ta’limot XIX asrning o‘rtalarida hamma olimlar tomonidan e’tirof etildi va atom, molekula hamda element tushunchalariga quyidagicha ta’rif berildi:
Kimyoviy usul bilan boshqa bir oddiy moddaga aylana olmaydigan oddiy modda element deb ataladi yoki element – ma’lum hossalarga ega bo‘lgan atomlar turidir.

Atom oddiy va murakkab moddalar molekulasi tarkibiga kiruvchi kimyoviy elementning eng kichik zarrachasidir.


Molekula moddaning mustaqil mavjud bo‘la oladigan va moddaning kimyoviy xossalariga ega bo‘lgan eng kichik zarrachasidir.
Oddiy moddalar molekulasi bir xil elementning atomlaridan (N2, 02, N2, Cl2, I2, 03), murakkab moddaning molekulasi esa ikki yoki bir necha xil elementning atomlaridan tarkib topgan bo‘ladi. Masalan, suv (H20) vodorod va kislorod atomlaridan tarkib topadi. Osh tuzi (NaCl) natriy va kislorod atomlaridan tarkib topgan bo‘ladi.
Mol – modda miqdrorining o‘lchov birligi. Masalan, H2S04 mol massasi – 98 gr. 1 mol H2S04 98 gr kelar ekan.
Molni topish uchun quyidagi formuladan foydalanamiz:

n - mollar soni, m – moddaning gramlardagi massasi M – molekulyar massa.
Download 21,16 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish